Γεώργιος Βέροβιτς Ηγεμόνας της Σάμου. Ο άνθρωπος που έσωσε τη Κρήτη απ’ τον όλεθρο.

                           Γεώργιος Βέροβιτς

                                                   Ηγεμόνας της Σάμου.

                       Ο άνθρωπος που έσωσε τη Κρήτη απ’ τον όλεθρο.

Γεννήθηκε στη Σκόδρα της Αλβανίας από επιφανείς γονείς και από μικρής ηλικίας υπηρέτησε την πύλη και υπηρέτησε σ’ αρκετές θέσεις. Τον Δεκέμβριο του 1894 βρίσκεται να υπηρετεί σαν σύμβουλος στη Γενική Διοίκηση Κρήτης, όπου πήρε την προαγωγή σε Ηγεμόνας της Σάμου.

Ερχόμενος στη Σάμο την βρήκε διχασμένη και στη προσφώνηση του βουλευτή Θ. Στεφανίδη απάντησε «Συνιστώ αγάπην και εις την λήθην απόρριψιν πάσης διαιρέσεως ή διχοστασίας εάν θέλετε την κοινήν ευήμερίαν». Ήρθε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο για τη Σάμο, όταν η φυλλοξήρα κατέστρεφε τα’ αμπέλια της

Παρόλο που ο Χατζηγιάννης είχε την πλειοψηφία και ήταν πανίσχυρος, καμιά επίδραση δεν μπόρεσε να είχε πάνω στον Ηγεμόνα, ο οποίος απ’ την αρχή δήλωσε ότι η διοίκηση της Σάμου ανήκει στον Ηγεμόνα και την Βουλή, έχουμε κοινά σύνορα που για την ευημερία του λαού και για να ήμαστε φίλοι δεν πρέπει να καταπατούνται.

Για να κατανοήσει καλλίτερα την κατάσταση που επικρατούσε στο νησί βγήκε περιοδεία στα χωριά, έμεινε μια με δυο μέρες στο καθένα και με θάρρος οι χωρικοί συζήτησαν μαζί του τα θέματα που τους απασχολούσαν. Δεν μισούσε τους ισχυρούς, όπως έλεγε, αλλά τις πράξεις τους, όπως για παράδειγμα που ήθελαν τους υπαλλήλους όργανά τους. Έτσι μονιμοποίησε τους υπαλλήλους και σταμάτησε ο τελωνοφύλακας και ο χωροφύλακας να είναι προστάτες των λαθρεμπόρων και καταχραστών που τους διόριζαν όταν το κόμμα τους κέρδιζε. Μετά απ’ αυτό μάλιστα οι τελωνιακές εισπράξεις σημείωσαν άνοδο.  

Καθιέρωσε την ελευθεροτυπία κι επέτρεψε οι πράξεις του καθενός να ελέγχονται δια του τύπου, κουβέντιαζε τα προβλήματά με κάθε φύσεως άνθρωπο και το ηγεμονικό μέγαρο ήταν ανοιχτό σ’ οποιονδήποτε πολίτη. 

Αγάπησε κι αγαπήθηκε απ’ το λαό που επιδίωκε την ευημερία του. Το 1895 οι οινέμποροι πρόσφεραν μικρές τιμές, συνεννοήθηκε λοιπόν με τον έμπορα Ζουλιάν, ν’ αγοράσει αυτός τα κρασιά με 60 γρόσια έναντι 42 που προσφέρανε οι έμποροι, με την υπόσχεση ότι θα επιτάξει τις οιναποθήκες των τελευταίων. Μόλις το πράμα μαθεύτηκε, οι οινέμποροι διέλυσαν το τραστ και η τιμή του κρασιού έφτασε στα 72 γρόσια.

Απαγορεύτηκε με νόμο η εκποίηση της τελευταίας κατοικίας των άπορων οφειλετών, η αλιεία γόνου και η σπογγαλιεία με σκάφανδρο στις θαλάσσιες περιοχές της Σάμου, καθιέρωσε τα επιτόκια καταπολεμώντας τη τοκογλυφία και κατάργησε ατέλειες και προνόμια χωρίς να συγκρουστεί μάλιστα με τη βουλή. Σ’ αυτόν ανήκει ακόμα και η ίδρυση του Μουσείου.

Ενώ βρισκόταν σε περιοδεία ανακλήθηκε χωρίς μάλιστα την σύμφωνη γνώμη των Σαμίων, καταπατώντας ακόμα μια φορά τα προνόμια.

Ολόκληρο το Καρλόβασι, ο Μαραθόκαμπος και τα γύρω χωριά κατέβηκαν στο Λιμάνι του Καρλοβάσου, τον Ιούνιο του 1896, ν’ αποχαιρετίσουν τον υπέροχο Ηγεμόνα που έχαναν.

Επειδή γνώριζε τις υποθέσεις της Κρήτης τον διόρισαν Γενικό Διοικητή του νησιού, αναχωρώντας απ’ τη Σάμο άφησε την διοίκηση στη Βουλή.

Στη Κρήτη κατά τις αρχές του 1897 έλαβε γνώση απ’ τον Στρατιωτικό Διοικητή μιας εμπιστευτικής διαταγής για την εξόντωση του Ελληνικού πληθυσμού του νησιού. Μη θέλοντας να γίνει κι ο ίδιος, λόγω της θέσεώς του, τέτοιων σκοπών ειδοποίησε τον Έλληνα πρόξενο και μέσω αυτού οι κρήτες για τους σκοπούς των τούρκων, οι οποίοι πήραν τα απαιτούμενα μέτρα κι όχι μόνο σωθήκανε αλλά σφάξανε και πολλούς τούρκους.

Επειδή φοβήθηκε απ’ αυτές τις ενέργειές του και μη τολμώντας να επιστρέψει στη Κωνσταντινούπολη, ζήτησε άσυλο στο Ελληνικό προξενείο φρουρούμενος από Έλληνες φρουρούς και την από μαυροβούνιους χωροφύλακες φρουρά του. Έτσι μ’ αυτή του την ενέργεια ο Βέροβιτς, αναγνώριζε την Ελληνικότητα της Κρήτης και παρέδωσε συμβολικά τα κλειδιά του νησιού στον Έλληνα πρόξενο. Τη δύσκολη αυτή περίοδο θυμήθηκε και τη Σάμο όπου προσωρινά έστειλε την σύζυγό του για ασφάλεια.

Μ’ όλα αυτά ο Βέροβιτς έδωσε θάρρος στους Κρητικούς κι αντιμετώπισαν την κατάσταση εκείνης της εποχής. Σ’ ένδειξη ευγνωμοσύνης, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, η Κρητική πολιτεία του απένειμε ισόβια σύνταξη, την οποία αναγνώρισε και το Ελληνικό Κράτος μετά την ένωση.