Η ίδρυση του Μαραθοκάμπου.

                                Η ίδρυση του Μαραθοκάμπου.

Το χωριό ο Μαραθόκαμπος βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σάμου, είναι ξαπλωμένο αμφιθεατρικά στη νότια πλαγιά του Φτεριά, σε μέσο υψόμετρο 250 μέτρα, κι αγναντεύει κάτω το πέλαγος με τους Φούρνους και τα Δωδεκάνησα.

 Διοικητικά ανήκει στο δήμο της Δυτικής Σάμου με έδρα το Καρλόβασι.

Πληθυσμιακά, κατά την απογραφή του 2011 είχε 1931 κατοίκους, που ασχολούνται με τη γεωργία τη θάλασσα και τελευταία με τον τουρισμό. Στην ακμή του είχε ξεπεράσει τις 4000.

Το πότε ακριβώς άρχισε να δημιουργείται δεν είναι γνωστό. Ο Εμ. Κρητικίδης στη «Τοπογραφία της Σάμου» αναφέρει ότι άρχισε να χτίζεται το 1715 από κατοίκους που ήρθαν φυγάδες απ’ το Γύθειο ή Μαραθονήσιο, όταν οι Τούρκοι κατάκτησαν την Πελοπόννησο, απ’ όπου πήρε και το όνομα. Ο Ιωσήφ Γεωργειρήνης Αρχιεπίσκοπος της Σάμου από το1666 έως 1671, στη περιγραφή της  αναφέρει ότι κατά την εποχή του, ο Μαραθόκαμπος είχε 200 σπίτια και δυο εκκλησίες κι ότι «δια την αφθονίαν των πέριξ φυομένων μαράθρων καλείται Μαραθόκαμπος». Θα πρέπει λοιπόν εκείνη την εποχή ν’ αριθμούσε 800 με 1000  κατοίκους, ίσως και περισσότερους, υπολογίζοντας 4 με 5 άτομα κατά οικογένεια (σπίτι), που τότε ήταν πολυμελείς.

Ακόμα νωρίτερα, κατά την Σ. Λάιου στο βιβλίο της «Η Σάμος κατά την Οθωμανική περίοδο», ο Μαραθόκαμπος αναφέρεται σε κατάστιχο του 1632 των υπόχρεων κεφαλικού φόρου με 73 εστίες, κι ο Μανόλης Βουρλιώτης, σε μελέτη του στην «Αντιπελάργηση» γράφει: «Μια πρώιμη μαρτυρία αποτελεί η αναφορά του ηγουμένου της μονής Χοζοβιώτισας Θεοδοσίου, ο οποίος στη διαθήκη του (27 Μαρτίου 1624) δηλώνει ρητά ότι γεννήθηκε στον Μαραθόκαμπο» και παρακάτω ότι το 1607 ο Μαραθοκαμπίτης Μιχάλης Ροδίτης δώρισε το σπίτι και τα δυο αμπέλια του στη μονή Πάτμου και σαν μάρτυρας υπογράφει ο εφημέριος της Αγίας Παρασκευής παπά-Ιωάννης.

Όλα αυτά τα δεδομένα φανερώνουν ότι η δημιουργία του χωριού θα πρέπει να είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα, αμέσως με την έναρξη του εποικισμού της Σάμου το δεύτερο μισό του 16^ου αιώνα και είναι απ’ τα πρώτα χωριά του νησιού.

Ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης αναφέρει ότι αρχικά άρχισε να δημιουργείται χαμηλότερα, στη θέση Λουκαίικα, (Λ’καίικα), αργότερα όμως άλλοι, ίσως για   ασφάλεια, ή και γι’ άλλους λόγους, έστησαν τα σπιτικά τους ψηλότερα στη σημερινή θέση κι εκεί προοδευτικά απορροφήθηκαν και  οι πρώτοι.

Τα πρώτα σπίτια χτίστηκαν κοντά στις πηγές της Λούγκας, της Σγουρούς και της Άπλυτης κι αρχικά το χωριό, όπως άλλωστε φαίνεται ακόμα και σήμερα, κατάλαβε τις περιοχές που βρίσκονται μεταξύ των δυο χειμάρρων, που ίσως με τις απόκρημνες κοίτες τους και την πλούσια βλάστηση να τους παρείχαν κάποια μεγαλύτερη ασφάλεια, κι από κάτω απ’ την Αγία Παρασκευή μέχρι τον Προφήτη Ηλία και πάνω την Αγία Τριάδα.   

Αργότερα επεκτάθηκε το χωριό προς τα δυτικά, πέρα απ’ το χείμαρρο που το διασχίζει και κατέλαβε τις περιοχές του Αγίου Αντωνίου, της Λάκας, του Αγίου Αθανασίου και άλλες.

Η κάθε ομάδα εποίκων που ερχόταν έχτιζε την δική της γειτονιά συνέχεια της άλλης, τα περισσότερα σπίτια ήταν συνεχόμενα με επίκοινους τοίχους και δώματα από χώμα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα να έχουν μόνο πρόσοψη. Οι δρόμοι ήταν στενοί και δαιδαλώδεις μ’ αρκετές καμάρες που δυσκόλευε πολύ την κυκλοφορία του κάθε επίδοξου επιδρομέα, όταν μάλιστα πίσω απ’ τα παράθυρα παραμόνευαν οι κάνες των τουφεκιών ή τους περίμεναν στη γωνιά με το γιαταγάνι στο χέρι. Οι περισσότεροι δεν ήταν άσχετοι με τα όπλα και τις πολεμικές τέχνες, κάποιος πόλεμος ή επανάσταση τους έσπρωξε μέχρις εδώ. 

Όπως αναφέρεται απ’ τους πρώτους κατοίκους ήταν οι Χιώτες, οι λεγόμενοι χιοσάμιοι που οι προγονοί τους είχαν ακολουθήσει τους Γενοβέζους στη Χίο. Αυτοί έφεραν και την εικόνα της Αγίας Ματρόνας που βρίσκεται στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία και της έχει αφιερωθεί η βόρεια υπόσταση. Ακολούθησαν Πελοποννήσιοι, Κρητικοί, Καριώτες, Δωδεκανήσιοι κι από άλλες ακόμα περιοχές, οι περισσότεροι επαναστάτες και πολεμιστές κυνηγημένοι απ’ τους Τούρκους,  που εύρισκαν άσυλο στη Σάμο με τα πρωτοφανή για την εποχή προνόμια που της είχαν δοθεί απ’ τον Κιλίτς  Αλή.

Κάμπος Μαραθοκάμπου 9 – 7 – 2020

Ευάγγελος Γ. Κιλουκιώτης