Προστασία του περιβάλλοντος κατά την Ηγεμονική περίοδο της Σάμου.


Birdwatching στη Σάμο. Τριήμερο εκδηλώσεων για το περιβάλλονΠροστασία του περιβάλλοντος κατά την Ηγεμονική  
                        περίοδο της Σάμου.
Μέχρι πριν μερικές δεκαετίες ακόμα η εκμετάλλευση των δασών ήταν πολύ μεγάλη. Απ’ τα δάση εξασφάλιζαν όση ενέργεια χρειαζόταν για το μαγείρεμα και την θέρμανση το χειμώνα, μέχρι το ψήσιμο του ψωμιού, των κεραμικών και του ασβεστοκάμινου ακόμα. Κι απ’ το δάσος εξασφάλιζαν όση ναυπηγήσιμη ξυλεία χρειαζόταν οι πεντέξι ταρσανάδες της Σάμου, που δούλευαν ασταμάτητα, όπως και την οικοδομή. Εκτός απ’ όλα αυτά φαίνεται ότι και οι εξαγωγές ήταν μεγάλες, πράγμα που απασχόλησε την πρώτη κιόλας γενική συνέλευση της ηγεμονίας που στο Ζ! ψήφισμα γράφει:  
                                                  Ψήφισμα Ζον
Η πρώτη Γενική των Σαμίων Συνέλευσης
Θεωρούσα πόσον επιζήμιον εις τους κατοίκους της Σάμου το να εξέρχονται από την νήσον τα κάρβουνα και η ναυπηγήσιμος ξυλική δι’ άλλους τόπους,
                                                    Ψηφίζει
Αον.   Απαγορεύει αυστηρώς από του νυν και εις το εξής η από την νήσον εξαγωγή παντός είδους ξυλικής είτε καυσίμου είτε ναυπηγησίμου καθώς και των ανθράκων.
Βον.  Όστις ήθελεν φοραθή παραβάτης της απαγορεύσεως ταύτης θέλει παιδεύεσθαι αυστηρώς ή με δίμηνον φυλάκισιν ή με βαρείαν χρηματικήν ποινήν.
Γον.  Το παρόν ψήφισμα θέλει καταχωρηθή κτλ.
        Εν Βαθεί Σάμου Τη 27 : Αυγούστου 1834                      

Οι ζημιές και το κάψιμο των δασών ήταν μεγάλες, κατά καιρούς ψηφιζόταν νόμοι για την προστασία τους που έμειναν στα χαρτιά.                                                      
Το 1895 ο επόπτης (υπουργός) γεωργίας και δασών της Σάμου, Αριστοτέλης Μανταφούνης, πτυχιούχος γεωπόνος του Μομπελιέ της Γαλλίας, υπέβαλε έκθεση στην Ηγεμονική Κυβέρνηση για την προστασία των δασών. Βάση της έκθεσης αυτής, που έγινε νόμος, απαγορευόταν η αλόγιστη υλοτομία, η εκχέρσωση και η αποφλοίωση των πεύκων, επιτρεπόταν όμως και μόνο κατόπιν αδείας, η εκχέρσωση εκτάσεων καταλλήλων γι’ αμπελοκαλλιέργεια και ο επί τόπου εμβολιασμός αγριελιών, όπου υπήρχαν, για δημιουργία νέων ελαιώνων.
Εκτός αυτών έγιναν μεγάλες προσπάθειες, μέσω Ιερέων και των Δασκάλων, που τους έγιναν σεμινάρια, δημοσιεύσεων και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο της εποχής εκείνης, για να πληροφορήσουν τους σαμιώτες για την αξία και τα οφέλη του δάσους και να γίνουν οι φίλοι και οι προστάτες του.  
Τα μέτρα αυτά φαίνεται να είχαν πολύ καλά αποτελέσματα, Οι σαμιώτες αγαπούν το δάσος και τρέχουν σε κάθε περίπτωση, αλλά κι ο νόμος φαίνεται να εφαρμοζόταν με αυστηρότητα. Το 1889, για παράδειγμα, το δικαστήριο της Σάμου εκδίκασε 135 πλημμελήματα, απ’ τα οποία τα 18 αφορούσαν τον περί δασών νόμο και 5 για αποφλοίωση πεύκων, τους καταδίκασαν όλους.
Σημειώνω ότι ο φλοιός του πεύκου, όπως και τα βελανίδια, ήταν αναγκαία δεψική ύλη για τα τότε βυρσοδεψία του Καρλοβάσου και οι ζημιές των πεύκων απ’ την αποφλοίωση ήταν μεγάλες.
Το1898 ψηφίστηκε ένας πολύ αυστηρός νόμος για την υπερβόσκηση των βοσκοτόπων και την βόσκηση σε καμένες περιοχές, που πολλές φορές έκαιγαν οι ίδιοι τσοπάνηδες τα δάση για να δημιουργήσουν βοσκοτόπια. Με τον νόμο αυτό έδινε το δικαίωμα στο Δημοτικό συμβούλιο του κάθε Δήμου να περιορίζει την νομή και την βόσκηση, να προσδιορίζει τον χρόνο, τις θέσεις, το είδος και τον αριθμό των ζώων που θα έβοσκαν, ή ακόμα και να την απαγορεύει τελείως και να εκδικάζει τις παρανομίες. Εξαίρεση αποτελούσαν τα οικόσιτα, που έπρεπε να μην είναι περισσότερα από δύο κατά ιδιοκτήτη, να είναι δεμένα με σχοινί και να βόσκουν μόνο τη μέρα.
Με τα πρόστιμα αυτά των τσοπάνηδων του Μαραθοκάμπου, όπως λένε, χτίστηκε το πέτρινο γεφύρι του μελέτη.
Την ίδια εποχή όταν ηγεμόνας ήταν ο Γεώργιος Βεροβίτς (1894 – 1896), για την προστασία των αλιευμάτων έφερε νόμο και ψηφίστηκε απ’ την βουλή της Σάμου, που απαγόρευε το ψάρεμα του γόνου. Την ίδια σχεδόν περίοδο εμφανίστηκαν τα σκάφανδρα, οι λεγόμενες απ’ τους σφουγγαράδες μηχανές Στη Σάμο, ίσως για την προστασία του βυθού ίσως για την προστασία των βουτηχτάδων, που τα ατυχήματα ήταν πάρα πολλά, ίσως ακόμα και γι’ άλλους λόγους, με νόμο που ψηφίστηκε το 1898, απαγορεύτηκε η χρήση του.
Τα δάση της Σάμου απ’ την κατοχή και μετά υπέστησαν φοβερά μεγάλες ζημιές και συγκεκριμένα. Οι Ιταλοί κατακτητές απ’ τα δάση της Σάμου προμηθευόταν καυσόξυλα και ξυλεία για να θερμάνουν τους στρατιώτες και να κατασκευάσουν οχυρά, όχι μόνο στη Σάμο αλλά και στα γύρω νησιά. Την ίδια εποχή ο κάθε μαυραγορίτης βάλθηκε να γίνει καραβοκύρης με μια χούφτα φάβα και οι ταρσανάδες της Σάμου δούλευαν ασταμάτητα με Σαμιώτικη ξυλεία. Ακολουθεί ο εμφύλιος, οι ΜΑΥδες  και οι χωροφύλακες έκαιγαν τα δάση για να μην κρύβουν τους αντάρτες. Πανωλεθρία. Απ’ τα δάση της Σάμου ελάχιστα έμειναν, το 1950 βρήκε τη Σάμο καμένη απ’ την μια άκρη μέχρι την άλλη. Ακολούθησαν και μερικές  μεγάλες φωτιές κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1890, κι όμως μπορώ βεβαιώσω χωρίς υπερβολή, ότι  η Σάμος σήμερα είναι περισσότερο δασωμένη από κάθε άλλη φορά.
Η ταχύτητα αναδάσωσης της Σάμου είναι καταπληκτική, δεν την συνάντησα πουθενά, σε κανένα τόπο όπου κι αν υπηρέτησα, μου είπε παλιά κάποιος δασάρχης.

Κάμπος Μαραθοκάμπου 12 – 5 - 2020 
Ευάγγελος Γ. Κιλουκιώτης


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τζαμί στη Σάμο.

Πως χτίστηκε ο Προφήτης Ηλίας του Κέρκη.

ο προσκύνημα του Τζωρτζ Μπους στη Αγία Παρασκευή στο Μαραθόκαμπο