Ερασίστρατος ο Σάμιος Ο πρώτος ψυχίατρος

                               Ερασίστρατος ο Σάμιος

                                   Ο πρώτος ψυχίατρος 
Διάσημος γιατρός της εποχής των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου. Κατά τον Ιουλιανό τον Παραβάτη γεννήθηκε στη Σάμο, περί το τέλος του Δ’ αιώνα, πιθανόν το 304 π. Χ., ενώ διεκδικείται κι απ’ την Κέα. Ήταν γιός γιατρού και μαθητής επίσης γιατρού, του Χρύσιππου.

Διακρίθηκε σαν άριστος επιστήμονας στην Αυλή του Πτολεμαίου κι από εκεί τον κάλεσε ο Σέλευκος ο Α’, βασιλιάς της Συρίας, για να θεραπεύσει τον γιό του τον Αντίοχο, που έπασχε από μελαγχολία και η κατάστασή του καθημερινά χειροτέρευε.

Την εντυπωσιακή αυτή ιστορία, της θεραπείας του Αντίοχου ας τη διαβάσουμε όπως ο Πλούταρχος την περιγράφει.

«Ο Σέλευκος σε μεγάλη ηλικία παντρεύτηκε την Στρατονίκη την νεαρή και ωραιότατη κόρη του Δημητρίου του Πολιορκητή που του είχε ήδη χαρίσει ένα παιδί. Την μητριά του όμως ερωτεύτηκε παράφορα ο πρώτος γιός του Σέλευκου ο Αντίοχος, που δεν αποκάλυψε τον έρωτά του προτιμώντας να σβήσει σιωπηλά.

Οι γιατροί στάθηκαν ανίκανοι να βρουν την αιτία της ασθενείας και ο Ερασίστρατος κατέληξε σε αμηχανία μη βρίσκοντας τίποτα το παθολογικό. Σκέφτηκε όμως ότι η νόσος θα πρέπει να ήταν ψυχική και πιθανώς ο νέος ήτο ερωτευμένος. Η υπόθεση επιβεβαιώθηκε όταν διαπίστωσε ότι ο ασθενής αισθανόταν ταραχή όταν η Στρατονίκη εισερχόταν στο δωμάτιό του πράγμα που δεν συνέβαινε με άλλον επισκέπτη.

Μετά απ’ αυτό είπε στον Σέλευκο ότι η ασθένειά ήταν αθεράπευτος διότι ο νέος αγαπούσε και ο έρωτάς του ήτο αδύνατον να ικανοποιηθεί. Ο βασιλεύς ρώτησε που βρισκόταν η δυσκολία και εζήτησε να μάθη ποια ήτο η γυναίκα. «Η σύζυγος μου» απάντησε ο Ερασίστρατος. Τότε ο Σέλευκος άρχισε να τον παρακαλεί να την χωρίσει για να την πάρει σύζυγο ο γιός του. Ο Ερασίστρατος όμως, αντιστρέφοντας  τα πράγματα, τον ερώτησε εάν αυτός θα έκανε το ίδιο, να παραχωρήσει δηλαδή την σύζυγό του εις τον Αντίοχο. Ο βασιλεύς απήντησε ότι θα το έκανε ευχαρίστως.  

Τότε ο Ερασίστρατος απεκάλυψε την αλήθεια ότι η αγάπη του Αντίοχου ήταν δια την Στρατονίκη και ότι αυτός προτίμησε να πεθάνει παρά να ομολογήσει τον έρωτά του. Ο Σέλευκος κράτησε τον λόγο του και δεν του έδωσε μόνο την Στρατονίκη αλλά και μερικές επαρχίες απ’ το βασίλειό του.

Λέγεται ότι ο Ερασίστρατος έλαβε για τις υπηρεσίες για τη θεραπεία του γιού του Αντίοχου το τεράστιο ποσό των εκατο ταλάντων».

Ο Ερατόστρατος διακρίθηκε και σαν συγγραφέας που διασώθηκαν μόνο αποσπάσματα απ’ τα έργα του. Πρώτος περιέγραψε τις βαλβίδες της καρδιάς και τον εγκέφαλο και ονόμασε «Τραχείαν» την αρτηρία που έκτοτε έχει το ίδιο όνομα. Εκτός απ’ την παθολογία ασχολήθηκε με την ανατομία πρόδρομο της χειρουργικής, κατηγορήθηκε μάλιστα ότι «και ζώντας ανέτεμε».

Οι μαθητές και οι οπαδοί του μετά τον θάνατόν του, το227 π.Χ. σε ηλικία ογδόντα ετών, ίδρυσαν την Ερασισράτειο Σχολή στη Μ. Ασία και τη Ρώμη.  

Βοηθήματα:

Κ. Πτίνη    «Μια άλλη Σάμος»

       »             «Επιφανείς της αρχαίας Σάμου»

Σάμος 02 – 02 – 2020               Ε. Γ. Κιλουκιώτης