Ανθολόγιο Σάμου

                            Οι τελευταίοι πειρατές. Η Σάμος βρίσκεται πάνω στη γραμμή των πλοίων που ενώνει τα λιμάνια του   βορείου Αιγαίου και της Μαύρης θάλασσας με τα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου. Τα ιστιοφόρα, που στην εποχή τους ταξίδευαν κυρίως το καλοκαίρι, κατά την κάθοδό τους προς τα νότια, περνούσαν συνήθως απ’ τα στενά μεταξύ Σάμου και Φούρνων, το γνωστό μπουγάζι βοηθούμενα απ’ το μελτέμι που φυσά ολόκληρο σχεδόν το καλοκαίρι, ενώ κατά την άνοδό τους περνούσαν απ’ τα στενά της Μυκάλης, το λεγόμενο ντάρμπουγαζ, βοηθούμενα απ’ το θαλάσσιο ρεύμα που μόνιμα περνά από εκεί με πορεία προς τα βόρεια. Γι’ αυτό το λόγο οι πειρατές είχαν εγκαταστήσει στις περιοχές αυτές τα ορμητήριά τους, τις βάρδιές τους, παραμονεύοντας τα περαστικά πλοία. Ο όρμος του Μουλαμπραήμ, το σημερινό Ποσειδώνιο, ονομαζόταν έτσι, όπως λένε, γιατί οι πε...

                                    Δυο τραγικές μέρες του ‘17                                  Του αξέχαστου δασκάλου μας Κώστα Τζανετή. Ανήμερα τα Φώτα, Γενάρης του χίλια εννιακόσια δέκα επτά. Είπαν πως θα τελείωναν όλα εκείνη τη χειμωνιάτικη βραδιά. Τάκουσαν μερικοί στο καφενείο της κάτω ρούγας που σύχναζαν οι χωροφύλακες. Εκεί, σαν δεν είχαν υπηρεσία έπιναν τα καφεδάκια τους και συζητούσαν για το μεγάλο και φοβερό ζήτημα που τους απασχολούσε, το Γιαγαδικό. Ήταν όλοι πεισματωμένοι κι είχαν πάρει απόφαση να κάμουν το καθήκον τους, όπως έλεγαν, σαν άνδρες αληθινοί, να πάρουν το αίμα τους πίσω, γιατί είχαν χάσει σε συμπλοκές όχι λίγους από τους συναδέλφους τους. Να εκδικ...

                                                               Η δέηση του καλόγερου                                      Αρχές του Σεπτέμβρη του 1943 στο Μαραθόκαμπο. Οι Ιταλοί φασίστες που έφεραν γι’ αυτό το σκοπό απ’ τη Ρόδο, μαζί με τους ντόπιους, είχαν αρχίσει απ’ τ’ Αη-Γιαννιού του Θερμαστή στις 29 Αυγούστου τις επιχειρήσεις κατά των ανταρτών. Το Μενεγάκι κάπνιζε ολόκληρο απ’ τις οβίδες και τους όλμους που έστελναν οι Ιταλοί απ’ τα Ρείκια και τον Μαραθόκαμπο, τα πολυβόλα κροτάλιζαν και παντού επικρατούσε ο τρόμος και η φοβέρα. ...

                 Η Βαγγελίστρα του Κέρκη. Τ ο Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, ή της Βαγγελίστρας, ή της Σκάλας, ή ακόμα και του Αγίου Βασιλείου, στον οποίο θα ήταν αφιερωμένο κάποτε, είναι χτισμένο σαν αετοφωλιά, στις νότιες ορθοπλαγιές του Κέρκη και ξεχωρίζει από πολύ μακριά καταμεσής στο πευκοδάσος, αγναντεύοντας το απέραντο πέλαγος. Βρίσκεται σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρα, κι’ άρχισε να δημιουργείται τον 10ο περίπου αιώνα, όταν σ’ αυτές τις ερημιές, που τις σκέπαζαν πυκνά δάση,   ήκμαζε ο μοναχισμός και ο ασκητισμός. Χίλιοι πεντακόσιοι ασκητές και καλόγεροι ζούσαν εδώ και στις γύρω περιοχές εκείνη την εποχή. Κατά την απογραφή των μοναχών, απ’ την αρχιεπισκοπή Σάμου το 1830, αναφέρεται σαν μετόχι της μονής του Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους, και διέμεναν τότε, ένας αρχιμανδρίτης, ένας ιερομόναχος και ένας μοναχός. Κατά Τα μέσα του 19 ου αιώνα, εδώ μόνασε ο ενάρετος μοναχός Νήφωνας Κυριακού, απ’...

                       Λαϊκά προγνωστικά του καιρού. Από πολύ νωρίς οι άνθρωποι ενδιαφερόταν για το τι καιρό θα κάνει αύριο και τις επόμενες ακόμα μέρες, με αποτέλεσμα απ’ τα βάθη των αιώνων, η πρόγνωση του καιρού να γίνει μια λαϊκή τέχνη, η οποία εκτός απ’ τους γεωργούς περισσότερο ασχολούταν οι ναυτικοί και οι ψαράδες. Παρατηρούσαν τα σύννεφα, την συμπεριφορά των πουλιών και των ζώων κι άλλα ακόμα σημεία, και κατέληγαν σε ορισμένα συμπεράσματα για τον επερχόμενο καιρό, τα οποία τις περισσότερες φορές ήταν εκπληκτικά ακριβή. Τα προγνωστικά αυτά περνούσαν από στόμα σε στόμα μέσω των γενεών, και τους έδιναν κάποια ποιητική μορφή για την εύκολη απομνημόνευση. Πρώτος ο Θεόφραστος περί το 300 π.Χ. στο έργο του «περί σημείων» συγκέντρωσε και περίγραψε περί τα 200 προγνωστικά, κι ήταν το μοναδικό βοήθημα για την πρόγνωση του καιρού για τα επόμενα 2000 χρόνια. Στο βιβλίο ...

Ο ασκητισμός του Κέρκη κι ο φιλόσοφος Πυθαγόρας. Ο ασκητισμός κι ο μοναχισμός άρχισε ν’ αναπτύσσεται στη Σάμο και κυρίως στον Κέρκη, απ’ τον 4 ο μ.Χ. αιώνα, σε συνδυασμό με το όρος Λάτρος της Μικράς Ασίας και το Άγιο Όρος. Αναφέρεται ότι λίγο πριν την ερήμωση του νησιού, μέσα του 15 ου αιώνα, μόνο στις νοτιοδυτικές περιοχές του Κέρκη, ζούσαν πεντακόσιοι περίπου μοναχοί και ασκητές και περί τους χίλιους σ’ ολόκληρο το υπόλοιπο νησί. Ζούσαν σε καλύβες, σπηλιές, τρύπες, αλλά και ομαδικά κοντά σ’ εκκλησούλες όπου έχτιζαν τις καλύβες τους. Αυτοί πολύ πριν την ερήμωση ίδρυσαν τα κοινόβια της Παναγίας της Μακρινής και της Αγίας Τριάδας του Αγίου Χαραλάμπους νοτιοδυτικά της Καλλιθέας, που σήμερα είναι αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή, του Αγίου Γεωργίου βορειοανατολικά των Δρακαίων, της Παναγίας του κακοπέρατου, της Σαραντασκαλιώτισας, του Αγίου Βασιλείου που είναι η σημερινή Βαγγελίστρα κι άλλα πολλά ακόμα που τα ίχνη τους χάθηκαν. Μεταγενέστερο είναι το μοναστήρι του Αγίου Γεωργί...

                            Οι φιλόζωοι Άγγλοι. Στις 7 Νοεμβρίου του 1957 οι Σοβιετικοί κατέπληξαν τον κόσμο στέλνοντας για δεύτερη φορά μέσα σε ένα μήνα δορυφόρο γύρω απ’ τη γη. Έπαθε σοκ. Οι Ρώσοι ξεπερνούσαν σε τεχνολογία τους Αμερικάνους. Ο πρώτος δορυφόρος, ο Σπούτνικ, ήταν μη επανδρωμένος, ο δεύτερος όμως είχε για επιβάτη μια σκυλίτσα, τη Λάικα. Η Λάικα έγινε το πιο διάσημο σκυλί του πλανήτη, αν και, έξη ώρες μετά την εκτόξευση, πέθανε μέσα στη καμπίνα από έλλειψη οξυγόνου. Η Αμερικανική προπαγάνδα, προσπαθώντας να αντισταθμίσει το σοκ και το στραπάτσο του γοήτρου, στηρίχτηκε στα φιλοζωικά αισθήματα της δυτικής κοινής γνώμης. Κατηγόρησαν τους Ρώσους ότι βασάνισαν και οδήγησαν στο θάνατο τη σκυλίτσα. Μαζικές διαδηλώσεις διοργανώθηκαν στο Λονδίνο. Οι Βρετανοί ήταν από τότε οι καλύτεροι φίλοι των Αμερικανών μέσα στην Ευρώπη. Φιλοζωικές ο...

Το θρυλικό υποβρύχιο   Πιπίνος στο λιμάνι του                        Καρλοβάσου το 1944.   Περιπολώντας το υποβρύχιο Πιπίνος στα νερά της Σάμου, με κυβερνήτη τον Κ. Λούνδρα, στις 8 Αυγούστου 1944, αντιλαμβάνεται ενδιαφέροντα στόχο, πλησίον του κάβου του Αη Γιάννη του Ελεήμονα. Ήταν ένα αντιτορπιλικό που έπλεε με ταχύτητα 10 μίλια, κι ακολουθούσε ένα μικρό φορτηγό το Ωρίων, με πορεία προς τα βόρεια. Η ώρα ήταν 23 και 35, τ’ ακολούθησε μέχρι που τα έχασε πίσω απ’ το κάβο Φανέρογλου. Όταν ξημέρωσε, σε κατάδυση ευρισκόμενος με το περισκόπιο ερεύνησε τις δυτικές και βορειοδυτικές   ακτές της Σάμου, και στις 8 το πρωί εντόπισε τα δυο πλοία στο λιμάνι του Καρλοβάσου. Το αντιτορπιλικό είχε πλευρίσει στο μεγάλο δυτικό κυματοθραύστη ενώ το φορτηγό στο μικρό ανατολικό. Το στόμιο του λιμανιού άφηνε ακάλυπτο ένα μέρος της πρύμης του φορτηγού, αλλά η προσβολή του με ...