Ένα γράμμα του Καπετάν Σταμάτη.

                                                                   Ένα γράμμα του Καπετάν Σταμάτη.

  Μετά την βίαιη επιβολή του καθεστώτος της ηγεμονίας στη Σάμο το 1834 οι πρωτεργάτες της επανάστασης εξορίστηκαν και πολλοί έφυγαν οικειοθελώς στην ελεύθερη Ελλάδα. Η κατάσταση όμως για όσους έφυγαν δεν ήταν αυτή που περίμεναν, ο Νικόλας Σταματιάδης στα Σαμιακά, τ. Β σελ. 218 γράφει. «Καίτοι η Ελληνική Κυβέρνησις είχε διατάξει πολλά προς καταυλισμόν των Σαμίων, ο Νομάρχης Ευβοίας και οι υπάλληλοι αυτού έδειξαν ασύγνωστον αδιαφορίαν. Μέρος των μεταναστών περιωρίσθη εις τα εξώτειχα του μεγάλου φρουρίου της Χαλκίδος επί οκτώ ημέρας όπως υποστή την κάθαρσιν, άλλο δε επί των ακτών των νήσων υπό τας καυστικάς ακτίνας του ήλίου. Άμα δε εισήλθον εις την πόλιν της Χαλκίδος ετοποθετήθησαν εις Τεμένη άνευ θυρών, εν υπαίθροις, εν υπογείοις. Αι κακουχίαι και αι ταλαιπωρίαι αύται, προεκάλεσαν επιδημικήν νόσον ήτις πολλούς Σαμίους εθέρισεν. Οι δυστυχείς ούτοι άλλα αναμένοντες και των πάντων στερούμενοι, επώλουν τα σκεύη των, τα ενδύματά των και ότι άλλο είχον, χάριν άρτου. Καίτοι δε υπεσχέθησαν αυτοίς γαίας και χρήματα προς καλλιέργειαν αυτών όπως δια της εργασίας αποζήσωσι, γαίας μεν έδωκαν, αλλ’ ουχί και τα μέσα της καλλιεργείας αυτών».

Ο ίδιος γράφει ότι ο Λυκούργος με την οικογένειά του κατάφυγαν στη Τήνο μαζί με τον  κουμπάρο τους Μανώλη Αγγελινίδη κι έμειναν σ’ ένα φτωχόσπιτο χωρίς έπιπλα, στερούμενοι ακόμα και τα πλέον αναγκαία. Η σύζυγος του Λυκούργου, η αρχόντισσα της Σάμου, κυριεύτηκε από μελαγχολία και δεν μπορούσε να κρύψει τα δάκρυά της. Βλέποντας αυτή τη κατάσταση ο Αγγελινίδης πήγε σε κάποιο έμπορο, τον Παύλο Σαγρέδο και του ζήτησε χρήματα δίνοντάς του σαν ενέχυρο τα όπλα του, δεν είχε και τίποτα άλλο. Ο έμπορος του έδωσε αμέσως 800 Ισπανικά τάλιρα, δεν δέχτηκε το ενέχυρο και του είπε, σκεφτόμουνα να σας ρωτήσω γι’ αυτό, φοβόμουνα όμως μη τυχόν και θίξω την αξιοπρέπειά σας. Σε λίγες μέρες θα φύγω για τη Βιέννη και θα δώσω εντολή στο κατάστημά μου να σας ανοίξουν οποιαδήποτε πίστωση θέλετε. Πολύ χάρηκε ο Αγγελινίδης που μπόρεσε να βοηθήσει ένα καλό φίλο σαν τον Λυκούργο και μάλιστα χωρίς να το γνωρίζει αυτός.        

Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος βρισκόταν τότε σε άθλια οικονομική κατάσταση, αντιμετώπιζε πολλά και μεγάλα προβλήματα και οι Σαμιώτες πρόσφυγες δεν ήταν οι μόνοι που χρειαζόταν βοήθεια και προστασία. Ο Γερμανός ιστορικός Μέντελσον – Μπαρτόλντυ, υπολόγιζε ότι το 1833 υπήρχαν στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος 2000 Ρουμελιώτες, 500 Σουλιώτες, 600 Ηπειρώτες και Θεσσαλοί, 400 Μακεδόνες, 800 Κρητικοί και 600 Αρβανίτες, όλοι μαχητές της επανάστασης. Για τους ορεινούς και ιδιαίτερα για τους Ρουμελιώτες, υποστηρίζει ότι ήταν «αναρμόδιοι εις γεωργίαν» και «άχρηστοι όλως εις σταθερόν εποικισμόν, ουδέν δε ήθελον ν’ ακούσωσι περί πειθαρχίας, ασκήσεως, στολής και εξοπλισμού κατά τον ευρωπαϊκόν τρόπον». Οι ένοπλοι αυτοί αγωνιστές βρισκόταν μακριά απ’ τις εστίες τους και περιφερόταν σε άθλια κατάσταση γυμνοί και πεινασμένοι..

Σ’ αυτή την οικτρή  κατάσταση βρισκόμενοι οι Σαμιώτες πρόσφυγες, έστειλαν επιτροπή στο Ναύπλιο με πρόεδρο τον Γιάννη Λεκάτη και γραμματέα τον Γιάννη Σφοίνη, να παρακαλέσει την Κυβέρνηση να μεριμνήσει γι’ αυτούς. Το γράμμα του Καπετάν Σταμάτη και του γαμπρού του Γ. Κλεάνθη, απ’ τον οποίο  συντάχτηκε, απευθύνεται προς τον πρόεδρο τις επιτροπής και φίλο τους Γιάννη Λεκάτη, εκθέτοντας την κατάστασή τους και των προσφύγων, βρισκόμενοι στη Τήνο, γράφουν.

 

« Προς τον κύριον Ι. Λεκάτην πληρεξούσιον των Σαμίων

                                                                                        Εις Ναύπλιον.

Αδελφέ.

Η κατάστασίς μου είναι άξια δακρύων και οδυρμών.

Δι’ αγάπην της κοινής πατρίδος αφήσαντες εις την πρόνοιαν του Θεού τας οικογενείας μας, επιστρέψαμεν εδώ στερημένοι των φιλτάτων μας.

Αλοίμονον!......Η γή της Καρύστου έμελλε να δεχθή εις τα σπλάχνα της τα σπλάχνα μου….Γεώργιον, Ευδοκίαν και την ακριβή μου Κλεοπάτραν με το θηλάζων βρέφος, την κατάπιεν εντός είκοσι ημερών ο παμφάγος άδης. Δεν ευρήκαμεν παρά άθλια λείψανα, ζωντανά σκέλεθρα! Ποίαν τραγυκωτέραν θυσίαν εκτός των προλαβουσών επρόσμενεν η Ελλάς εσχάτως εις τον βωμόν της από δύο άτομα;

Οι εδώ και εκεί σκορπισμένοι πατριώται μας ομοιοπαθείς και αυτοί κατά το μάλλον και ήτον, απηλπισμένοι πλέον από την απεριθαλψίαν και από την βραδυκινησίαν (ως μοι ώφειλε) της επαγγελθείσης βοήθειας της Ελληνικής Κυβερνήσεως δια την αποκατάστασίν των, επήραν τον δρόμον προς την Σάμον και κάμνει ο καθείς ότι η ανυπέρβλητος ανάγκη τον υπαγορεύει.

Γλυκοφίλησέ μας τον κύριον Κωλέττην και συμβουλεύσατέ μας, δι’ αγάπην του Θεού! τι να κάμωμεν; Θρασύβουλοι να γείνομεν ή Θεμιστοκλείς προσφυγες εις τον εχθρόν, απηλπισμένοι από τους φίλους…..Η καρδία μας κατακαίεται ως άνθραξ πυρός και ο νους είναι καταθολωμένος.

Ανυπομόνως περιμένομεν με πρώτον την απαντησίν σας.

Σας ασπαζόμεθα, κύριε Λεκάτη, με καρδιάν αναβρασμένην από δίκαια και δημόσια και ατομικά.

                                                                   Εν Τήνω τη 30 Σεπτεμβρίου 1834.

                                                                                    Οι αδελφοί   

                                                                           Σταμάτιος Γεωργιάδης

                                                                               Γ. Λ. Κλεάνθης  

Βοήθημα: Νικ. Σταματιάδη «Σαμιακά»