Περί ανέμων και υδάτων.
Περί ανέμων και υδάτων.
Η βροχή είναι ο κύριος ισορροπιστής της ατμόσφαιρας της γης. Το νερό εξατμίζεται απ’ τις θάλασσες, τις λίμνες και τα ποτάμια, που για να συμβεί αυτό απορροφάτε μεγάλη ποσότητα ενέργειας που προέρχεται απ’ τον ήλιο και σχηματίζονται τα σύννεφα απ’ τα οποία ξαναπέφτει στη γη τις περισσότερες φορές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Έτσι μεταφέρεται νερό και ενέργεια από εκεί που αφθονεί κάπου αλλού που υπάρχει έλλειμμα. Το νερό λοιπόν σ’ όποια μορφή κι αν βρίσκεται είναι ο κυριότερος παράγοντας της δημιουργίας του κλίματος μιας περιοχής.
Υπολογίζεται ότι κάθε λεπτό βρέχει στη γη ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού, για να υπάρχει ισορροπία ανάλογη ποσότητα εξατμίζεται κάπου αλλού και δημιουργούνται τα νέφη, απορροφώντας το ένα τρίτο της ηλιακής ενέργειας που πέφτει στη γη.
Το νερό είναι βασικό στοιχείο του περιβάλλοντος. Σ’ αυτό δημιουργήθηκε η ζωή και δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτό, πέφτει στη γη υπό μορφή βροχής, χιονιού, χαλάζης, δροσιάς κτλ με μια φυσική ανακύκλωση κι αυτοκαθαρισμό, τον λεγόμενο υδρολογικό κύκλο.
Η βροχή που πέφτει στη γη μετριέται συνήθως σε χιλιοστά, ή εκατοστά, ακόμα και σε μέτρα. Δηλαδή σε πόσα χιλιοστά ή άλλη μονάδα θα έφτανε το νερό στο έδαφος αν δεν υπήρχε η απορροή, η διήθηση και η εξάτμιση. Υπάρχει απ’ ευθείας αριθμητικής αντιστοιχία, όσα χιλιοστά βροχής πέσουν σ’ ένα τόπο, τόσα λίτρα πέφτουν σ’ ένα τετραγωνικό μέτρο και τόσα κυβικά μέτρα σ’ ένα στρέμμα.
Η θέση της Σάμου και κυρίως τα ψηλά βουνά της και ο προσανατολισμός τους, που σχηματίζει ένα φράγμα στους νότιους υγρούς ανέμους, ίσως κι άλλοι ακόμα παράγοντες, συντελούν στο να κατατάσσεται η Σάμος μεταξύ των πρώτων σε βροχές περιοχές της Ελλάδος και πρώτη στο Αιγαίο, με την μοναδική ιδιομορφία να έχει τον πιο βροχερό χειμώνα με βροχερότερο μήνα τον Δεκέμβριο και το πιο άβροχο καλοκαίρι. Βροχές σημειώνονται ακόμα και μ’ άλλους καιρούς καθώς και χαλάζι και το χιόνι πολλές φορές τον χειμώνα σκεπάζει τα βουνά της.
Το μέσο ύψος βροχής ανέρχεται σε 710 χιλιοστά και κατανέμεται το 56,8% τον Χειμώνα το 21,2%, την Άνοιξη, το 0,4% το καλοκαίρι και το 21,6% το Φθινόπωρο. Στα ορεινά και στη βόρεια πλευρά του νησιού, απ’ τα Σαϊτάνια μέχρι το Κοκκάρι βρέχει πολύ περισσότερο που σε μερικές περιοχές ξεπερνά και το διπλάσιο του μέσου. Ο μέσος όρος βροχής όταν ο μετεωρολογικός σταθμός βρισκόταν στο Βαθύ ήταν 918 χιλιοστά και του μετεωρολογικού σταθμού της ηγεμονίας (1904), που λίγο λειτούργησε ήταν 926.
Η απολύτως μέγιστη βροχόπτωση που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα, μέσα σ’ ένα 24ωρο είναι 194,6 χιλιοστά.
Απ’ τις πρώτες περιοχές της Χώρας η Σάμος σε καταιγίδες, που παρά τις ζημιές που μπορεί προκαλέσουν έχουν και την ωφέλειά τους. Κατά την διάρκεια της καταιγίδας, οι ηλεκτρικές εκκενώσεις δίνουν την απαιτούμενη ενέργεια και ενώνεται το ατμοσφαιρικό άζωτο με το οξυγόνο και με το νερό σχηματίζει νιτρικό οξύ. Αυτό με τη βροχή πέφτει στο έδαφος, ενώνεται με τα διάφορα ορυκτά σχηματίζοντας νιτρικά άλατα, εμπλουτίζοντας το έδαφος σε άζωτο, που είναι απ’ τα πιο αναγκαία για τα φυτά στοιχείο. Ίσως κι αυτό να συντελεί στη πλούσια βλάστηση του νησιού.
Οι επικρατέστεροι άνεμου που φυσούν στη Σάμο είναι οι βοριάδες, κύριοι άνεμοι του Καλοκαιριού και φυσούν κατά μέσο όρο 195,7 ημέρες το χρόνο.
Οι νοτιάδες που επικρατούν κυρίως τον χειμώνα φυσούν 74,4 ημέρες.
Οι ανατολικοί και δυτικοί που φυσούν 16,4 ημέρες και επικρατεί άπνοια 78,5 ημέρες του χρόνου.
Από απόψεως εντάσεως.
Από 0 – 3 μποφόρ 171,6 ημέρες
Από 4 – 6 μποφόρ με επικρατέστερα τα 4 186,9 ήμερες
Από 6 μποφόρ και άνω 6,5 ημέρες
Ο καιρός κατά την χειμερινή περίοδο, οφείλεται στο μεγάλο αριθμό υφέσεων (χαμηλά βαρομετρικά), που εισέρχονται ή σχηματίζονται στη δυτική Μεσόγειο και κινούνται προς ανατολάς. Οι υφέσεις αυτές προκαλούν τους καιρούς του χειμώνα, τις βροχές τα κρύα και τις καταιγίδες. Αίτιο δημιουργίας των υφέσεων αυτών είναι το ψυχρό μέτωπο που σχηματίζεται την περίοδο αυτή και χωρίζει τις ψυχρές αέριες μάζες της Ευρώπης, απ’ τις θερμές της Αφρικής, κατά μήκος του οποίου κινούνται.
Τη θερινή περίοδο επικρατούν τα μελτέμια ή Μεσογειακοί Μουσώνες ή Ετησίες των Αρχαίων. Αυτά αρχίζουν απ’ τον Μάιο, με μικρή ένταση και συχνότητα, που αυξάνουν φτάνουν σ’ ένα μέγιστο τον Ιούλιο με Αύγουστο κι εξασθενούν μέχρι τέλους Οκτωβρίου.
Αλλά και η διεύθυνσή τους δεν είναι ίδια σ’ ολόκληρο το Αιγαίο. Στο βόρειο Αιγαίο φυσούν σαν βορειοανατολικοί στρεφόμενοι προς τα νότια. Στη Σάμο γίνονται βόρειοι και βορειοδυτικοί και στα Δωδεκάνησα στρέφονται σε βορειοδυτικούς και δυτικούς. Πολλές φορές το καλοκαίρι επικρατούν κι άλλοι καιροί οι οποίοι οφείλονται σε τυχαίους περαστικούς αντικυκλώνες.
Αίτιο δημιουργίας των μελτεμιών είναι το κέντρο των χαμηλών πιέσεων που σχηματίζεται εκείνη την περίοδο στη νότια Ασία και προκαλεί τους μουσώνες με τις άφθονες βροχές το οποίο συνδυάζεται με τον αντικυκλώνα (υψηλές πιέσεις) που σχηματίζεται στη βόρεια Ευρώπη.
Η βουνοσειρά της Σάμου που εκτείνεται από δυσμάς προς ανατολάς έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ισχυρών καταβατικών ή κατεβατών ή ανέμων τύπου bora, όπως τους ονομάζουν οι Μετεωρολόγοι, οι οποίοι επιδρούν πάρα πολύ σοβαρά στο κλίμα του νησιού.
Όταν ένα ρεύμα αέρα αναγκαστεί να περάσει μια βουνοσειρά, κατά την άνοδό του στη προσήνεμη πλευρά, ψύχεται αδιαβατικά (χωρίς να χάσει θερμότητα δηλαδή) με ρυθμό ίσο με την κατακόρυφη ξηρή θερμοβαθμίδα, που ανέρχεται κατά μέσον όρο σε 0,80 C ανά 100 μέτρα υψόμετρο, αφήνοντας κι ένα σημαντικό μέρος απ’ την υγρασία του. Κατά την κάθοδό του όμως στην απήνεμη πλευρά θερμαίνεται και μάλιστα με ρυθμό πολύ μεγαλύτερο της κατακόρυφης ξηρής θερμοβαθμίδας, που μπορεί να φτάσει και το διπλάσιο, πράγμα που τον ξηραίνει ακόμα περισσότερο, η έντασή του αυξάνει πολύ και φυσά κατά ριπές, μ’ εναλλασσόμενη διεύθυνση που μπορεί να φτάσει και τις 30 μοίρες. Η επίδρασή των ανέμων αυτών στις νότιες περιοχές του νησιού είναι πολύ μεγάλη και συγκεκριμένα
-- Οι ξηροθερμικές συνθήκες που επικρατούν γίνονται πιο έντονες στα δυτικά που τα βουνά είναι πιο ψηλά και κυρίως απ’ τον κόλπο του Μαραθοκάμπου και πέρα, με αποκορύφωμα τις νότιες περιοχές του Κέρκη που κατά τη θερινή περίοδο μπορούν να χαρακτηριστούν σαν ημιερημικές.
-- Η βλάστηση γενικά είναι φτωχή. Η ελιά επικρατεί σ’ ολόκληρη την περιοχή και είναι το μοναδικό φυτό που μπορεί ν’ αξιοποιήσει τέτοιες ξηρές περιοχές.
-- Τα περισσότερα εδάφη είναι χαλικώδη λόγω της αιολικής διάβρωσης.
-- Πολύ ελάχιστες περιοχές του τμήματος αυτού έχουν μείνει ανέπαφες απ’ τις φωτιές. Οι δυνατοί ριπιδωτοί άνεμοι και η εναλλαγές της διεύθυνσής τους τις σκορπίζουν και δημιουργούν μεγάλα μέτωπα που δύσκολα αντιμετωπίζονται.
-- Φυσώντας ο αέρας απ’ τη στεριά προς την θάλασσα δημιουργείται ένας μικρός κυματισμός σπρώχνοντας τα επιφανειακά στρώματα της θάλασσας που θερμαίνονται απ’ τον ήλιο προς το πέλαγος, ενώ άλλες θαλάσσιες μάζες έρχονται απ’ τα βαθιά και τις αντικαθιστούν. Αυτά είναι τα λεγόμενα ρεύματα ανακύκλωσης που κρυώνουν τις θάλασσες και κρυώνουν περισσότερο όσο το μελτέμι είναι δυνατότερο.
-- Απ’ τους ανέμους αυτούς υποφέρει και το αεροδρόμιο της Σάμου, που το χτυπούν πλάγια και πολλές φορές δυσκολεύουν την προσγείωση αεροπλάνων.
Η Σάμος είναι απ’ τις θερμότερες περιοχές της Ελλάδος. Η μέση ετήσια θερμοκρασία ανέρχεται στους 18,40C. Θερμότερος μήνας είναι ο Ιούλιος με μέση θερμοκρασία 28,40C, ψυχρότερος είναι ο Φεβρουάριος με 10,00C και το θερμομετρικό εύρος είναι 28,40C - 10,00C = 18,40C που είναι απ’ τα μικρότερα του Ελλαδικού χώρου.
Οι ακραίες θερμοκρασίες είναι σπάνιες, η απολύτως ελαχίστη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί στη Σάμο ήταν –3,80C και η απολύτως μεγίστη 41,00C. Ο θερμομετρικός δρόμος ανέρχεται σε 41,00C + 3,80C = 44,80C, που κι αυτός είναι απ’ τους μικρότερους της χώρας.
Η μέση ετήσια σχετική υγρασία του βορείου τμήματος, είναι αρκετά μεγάλη και ανέρχεται σε 67% με υψηλότερη τον μήνα Δεκέμβριο, με 73% και μικρότερη τον Ιούλιο με 58%,.Η ετήσια διακύμανση είναι πολύ μικρή και φτάνει μόλις στο 15%.
Στο νότιο τμήμα η μέση ετήσια σχετική υγρασία ανέρχεται σε 60,1%, με υψηλότερη τον Δεκέμβριο με 72,6%, μικρότερη τον Ιούλιο με 43,7% και με ετήσια διακύμανση αρκετά μεγάλη, που φτάνει το 28,9%. και είναι σχεδόν διπλάσια απ’ την αντίστοιχη του βορείου.
Ο σίφωνας ή τρούμπα, είναι μια περιστρεφόμενη στήλη αέρα, που αρχίζει από ένα καταιγιδοφόρο σύννεφο και φτάνει μέχρι τη γη, η διάμετρός του αρχίζει από λίγα μέτρα και μπορεί να ξεπεράσει τα 150. Η ταχύτητα περιστροφής του αέρα φτάνει ακόμα και τα 300 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ η ταχύτητά του συστήματος στο έδαφος δεν ξεπερνά τα 60, με διάρκεια δέκα περί τα λεπτά.
Κατά την αλλαγή του καιρού, οι ψυχρές αέριες μάζες του βοριά, επειδή είναι βαρύτερες, ακολουθώντας την επιφάνεια του εδάφους, μπαίνουν σα σφήνα κάτω απ’ τις θερμές του νοτιά, τις οποίες εκτοπίζουν κι’ εκεί δημιουργούνται ισχυρές καταιγίδες. «Αλλάζει ο καιρός» λέει ο κόσμος σ’ αυτή τη περίπτωση. Καμιά φορά όμως, οι ψυχρές αυτές αέριες μάζες, περνώντας κάποιο βουνό, ή και γι’ άλλους λόγους συμβαίνει να υπερκαλύψουν τις θερμές του νοτιά κι εκεί δημιουργείται μια ισχυρή ατμοσφαιρική αστάθεια. Οι ψυχρές αέριες μάζες σαν βαρύτερες, έχουν τάση να πέσουν στα χαμηλά και η θερμές σαν ελαφρότερες ν’ ανέβουν πιο ψηλά και δημιουργείται ο σίφωνας που την εκτονώνει. Μια άλλη πηγή θερμικής ενέργειας στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι και οι μεγάλες ποσότητες λανθάνουσας θερμότητας που ελευθερώνεται κατά την διάρκειά καταιγίδας από την συμπύκνωση των υδρατμών.
Απ’ όσα αναφέρθηκαν γίνεται κατανοητό, ότι το φαινόμενο αυτό του σίφωνα, σημειώνεται μόνο στις νότιες περιοχές του νησιού. Κατά καιρούς, όπως αναφέρονται, αρκετοί σημειώθηκαν στον Κόλπο Μαραθοκάμπου κι απ’ το Ηραίο μέχρι και το Πυθαγόρειο και δημιούργησαν πολύ μεγάλες ζημιές.
Σάμος 3 – 1 – 2019.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου