H συνεισφορά του Μαραθοκάμπου στον αγώνα του 1821.

 H συνεισφορά του Μαραθοκάμπου στον αγώνα του 1821.

   Στην παρακάτω επιστολή του Αλέξη Αλέξη, γιου του Σταμάτη Αλέξη, ξάδερφου και αξιωματικού στο πλοίο Αχιλλέας του Καπετάν Σταμάτη, που αναφέρεται στα Σαμιακά του Νικόλα Σταματιάδη, Α. σ. 338, φαίνεται συνοπτικά το μέγεθος της συνεισφοράς του Μαραθοκάμπου, αλλά και τα άτομα τα οποία πρωταγωνίστησαν σ’ αυτόν τον άνισο αγώνα της μικρής και ασήμαντης Σάμου, με μια χούφτα ανθρώπους, έναντι της κραταιής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

                     Εν Μαραθοκάμπω τη 12 8τωβρίου 1881.

Φίλτατε κύριε Ε. Σ.

Την από 6 οδεύοντος έλαβον και απαντώ.

Ο Κ. Κοντραφούρης το πρώτον ευρέθη με τα πυρπολικά των Ψαρών εις την εν Τενέδω ναυμαχίαν, εις Χίον με τον Κανάρην κατά το 1824, εις την εν Σάμω ναυμαχίαν ήτο με τα Σπετσιώτικα, ιδίως με το πυρπολικόν που έκαυσε την των Αλγερινών φρεγάδα εις Γέροντα. Έπειτα επείγε με τον Κανάρην εις Αλεξάνδρειαν, όπου έκαυσαν το πυρπολικόν εντός του λιμένος Αλεξανδείας άνευ αποτελέσματος και διέφυγον τον κίνδυνον με λέμβον. Τα ανδραγαθήματα αυτού ως και των άλλων δεν διακρίνοντο, διότι συναγωνίζοντο εις έν πλοίον εις μίαν λέμβον, πολλάκις μαχόμενοι με απείρους εχθρικάς λέμβους ώστε όλοι με την αυτήν ανδρείαν και τόλμην εμάχοντο. Ο Σταμάτης Μάνδαλος και ο Μ. Ωρολογάς συνηκολούθουν πάντοτε τον Καπ. Σταμάτην Γεωργιάδην, ιδίως όμως τον Σταμάτην Αλέξην όστις ήτο αρχηγός επί των επιδρομών από του 1821 μέχρι του 1824, όπου έγινε το πολεμικόν πλοίον του Σταμ. Γεωργιάδου. Εξεστράτευσαν εις Μ. Ασίαν απέναντι των παραλίων της Σάμου από Αλάτζατα μέχρι Αλικαρνασού, κατέκαιον τα χωρία των Τούρκων, ελεηλάτουν τα μέρη αυτά, αφαιρούντες παν το προστυχόν, ιδίως αιγιδοπρόβατα, βόας, ενίοτε και καμήλους. Δεν έπαυον καθ’ εκάστην μαχόμενοι με τους κατοίκους Τούρκους των μερών εκείνων. Εις τας εκστρατείας αυτάς εκτός των προμνησθέντων ήσαν διακεκριμένοι στρατιώται, οίτινες παρηκολούθουν πάντοτε τον Σ. Γιαγά και τον Σταμάτην Αλέξην, ιδίως ο Ι. Πατζαβούρης, ο Δημ. Κουδούνης, Δημ. Λάιος ή Πούλακας, ο Αλεξανδρής Θαλασσινού, ο Μιχαήλ Σφόνδυλας, και μερικοί αλλοδαποί ο Γ. Τζίμελης εκ κάτω Παναγίας, ο Καπ. Στεφανής εκ Βρυούλων, ο Ιωαν. Φράγκος Γάλλος την καταγωγήν, όστις εγύμναζεν άπαντας εις την ξιφομαχίαν, ο Γ. Αράπης όστις ήτο το πρωτοπαλίκαρο των επί των επιδρομών αρχηγών εις τας εις Ασίαν εκστρατείας, μάλιστα εις Κατικλή εκυρίευσε με τον Σ. Αλεξην, αρχηγόν ως προείπον, με τα ξίφη μίαν οικίαν υπερασπιζομένην από δώδεκα Οθωμανούς. Το χωρίον αυτό εκυριεύθη, οι κάτοικοι υπέρ τους τριακοσίους ηχμαλωτίσθησαν, εκομίσθησαν δια πλοίων ενταύθα και κατόπιν επωλήθησαν εις τον Διοικητήν των Μυλασσών. Το χωρίον επυρπολήθη και κατεστράφη και την αυτήν τύχην έλαβον άπειρα μικρά χωρία της Ασίας. Εις όλας αυτάς τας επιδρομάς ευρίσκετο και ο Δ. Γιαουντής. Με τα πολεμικά πλοία της Ελλάδος ήσαν πολλοί Μαραθοκάμπιοι αλλά διεκρίνοντο πανταχόσε εις τας ναυμαχίας ο Βασ. Παράσχος, ο Δ. Γρίμπιλας, ο Ανδρόνικος Γ. Σερέτης και τινές άλοι των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι. Αφού ερρίφθη εις την θάλασσαν το πολεμικόν πλοίον του Σ. Γεωργιάδου, όλοι οι προλεχθέντες εκτός των τελευταίων, έμειναν πάντες εις το πλοίον αυτό. Εις το 1824 εναυμάχησαν πριν φθάσει ο Ελληνικός στολος πρώτον με μίαν φρεγάδα ενώπιον του Καρλοβασίου και πλησίον εις το Βενέτικον της Χίου με μίαν κορβέτα και δύο μρίκια και εις αμφοτέρας εδείχθηκαν νικηταί.. Εις το 1826 ευρέθηκαν υπό την ναυαρχίαν του Μιαούλη εις όλας τας ναυμαχίας εις Σάμον, εις Τζατάλια και Αλικαρνασσόν και εις Σούδαν Κρήτης. Τότε διετάχθη από τον ναύαρχον το πλοίον αυτό διευθυνόμενον από τον Σταμάτην Γεωργιάδην να κατασκοπεύση τα κινήματα του Αιγυπτιακού στόλου και επήγαινεν έξωθεν της Αλεξάνδρειας και περιήρχετο την Συρίαν δια πειρατείαν. Τότε κατά τον Μάρτιον του 1827 ευρέθη ενώπιον εννέα πολεμικών πλοίων της Αιγύπτου, άνωθεν της νήσου Καστελορίζου εις την θέσιν Καλαμάκι, μιάς φρεγάδας 72 κανονιών, δύο κορβετών ανά 24 κανόνια φερουσών, τεσσάρων βρικίων και δύο γολετών. Όλα αυτά περιεκύκλωσαν το πλοίο και καταπολέμουν επί ολοκλήρους ώρας. Είχον την καλήν τύχην να είμαι με το πλοίον αυτό οκταετής ή εννεαετής. Ο κίνδυνος ήτο μέγας από στιγμήν εις στιγμήν περιεμένετο έφοδος των Τούρκων. Ο Σταμάτης Γεωργιάδης απελπισθείς του να σωθώσι με φυγήν, διέταξεν να καταβή εις την πυριτιδαποθήκην να δώση το πυρ, αφού πρώτον το πλοίον κατασταθή ανίκανον δια μάχην. Ουδείς ηθέλησεν να πράξη τούτο. Τότε ο Σταμάτης Αλέξης είπεν ότι «εγώ πηγαίνω και προθύμως θέλω δώσει πυρ εις την πυριταποθήκην όταν φθάση η κατάλληλος ώρα» αλλ’ αυτόν τον ήθελεν ο καπετάν Σταμάτης εις το κατάστρωμα ως άριστον μαχητήν. Ο Σταμάτης Γεωργιάδης εστολίσθη μεγαλοπρεπώς, έλαβεν ανά χείρας την σπάθην την οποίαν μετεχειρίσθη εις Κάβο-Φονιά κατά το 1821, δυο πιστόλια και εν τρομπόνι. Κατόπιν είπεν εις τον Σ. Αλέξην «αξάδερφε να μην δώσης φωτιά εις το μπαρούτι, πριν ιδής να πατήσουν τη σκάλα της κάμαρης κόκκινα παπούτσια, εννοών τα Αιγυπτιακά, διότι ενόσω ζη ο Σταμάτης, Τούρκικο ποδάρι δεν θα πατήση τη σκάλα της κάμαρης» Αφού τοιουτοτρόπως διέθεσε τα πράγματα, ωπλίσθησαν όλοι και ήσαν έτοιμοι να δεχθώσι την έφοδον των Τούρκων. Αλλά πνευσαντος μετά οκτώ ώρας ανέμου σφοδρού, διέφυγε τον αποκλεισμόν και εσώθη το πλοίον τη επιτηδειότητι ενός πηδαλιούχου εκ της νήσου Καστελορίζου ονομαζομένου Ν. Κατσοήτου τον οποίον είχεν πιλότον εις Αλεξάνδρειαν και Συρίαν. Όλοι οι προλεχθέντες μετ’ αυτού και ο Δ. Γιαυντής αυτήν την ημέραν ήσαν έτοιμοι να πολεμήσωσι γενναίως κατά των εχθρών και να αποθάνωσιν ενδόξως.

 

                                                                                                    Υγίαινε υμέτερος

                                                                                                        Α. Σ. Αλέξης