Η πειρατεία στους Φούρνους.

                    Η πειρατεία στους Φούρνους.

Εκεί που η δράση των πειρατών ήταν μεγάλη, ήταν οι Φούρνοι Κορσεών, ή Κουρσοί, όπως κοινά λέγονται και αποτελούνται απ’ τους Φούρνους, τα Θύμαινα, τον Άγιο Μηνά και πολλές άλλες νησίδες και βραχονησίδες που φτάνουν τις 25. Πολλοί λένε ότι το όνομα Κορσεοί, προέρχεται απ’ τους κουρσάρους, το πιθανότερο όμως είναι να προέρχεται απ’ την αρχαία τους ονομασία τους που λεγόταν Κοράσιοι νήσοι, όπως αναφέρει ο Εμ. Κρητικίδης στη Τοπογραφία της Σάμου. Αλλά κι ο Ανδρέας Κάλβος στο ποίημά του «Ωδή στη Σάμο», έτσι τις ονομάζει. Ο Buondelmonti που επισκέφτηκε την Σάμο κατά τον 15^ο αιώνα, κατέγραψε την διήγηση των ναυτών για τους φοβερούς κάβους των Φούρνων, του Αγαθονησιού και  του Φαρμακονησιού κι ένας Άγγλος σκλάβος αναφέρει ότι «τρύπωναν στους κρυψώνες των ακτών των Φούρνων και καραδοκούσαν να φανεί κανένα πλοίο». Από τις αρχές του 15^ου αιώνα οι Φούρνοι είχαν γίνει καταφύγιο, παζάρι και συγχρόνως ενέδρα στην υπηρεσία των πειρατών ολόκληρου του Αιγαίου, όπως γράφει ο Νίκος Μπελαβίλας στο βιβλίο του «Λιμάνια και οικισμοί στο αρχιπέλαγος της πειρατείας», σ. 69.

Η κατάλληλη θέση που βρίσκονται, οι ορμίσκοι, τα φυσικά λιμάνια για να κρύβονται και τα στενά περάσματα για να διαφεύγουν, ήταν ότι το καλύτερο γι’ αυτή τη δραστηριότητα. Η παράδοση των Φούρνων λέει, ότι κάποιος Τούρκος ναύαρχος χάρισε τα νησιά αυτά σ’ ένα πάτμιο, γιατί τον βοήθησε να περάσει με τον στόλο απ’ τα στενά περάσματα και να καταδιώξει τους πειρατές. Μ’ όποιο τρόπο όμως και να τα απόκτησε, γεγονός είναι ότι οι απόγονοί του τα κατείχαν μέχρι το 1907, οπότε τα ξαναπούλησαν στους Τούρκους και το 1912 ενώθηκαν με την Ελλάδα.

Δεν είναι λίγα τα τοπωνύμια που φανερώνουν ότι απ’ εδώ πέρασαν κάθε λογής κι εθνικότητας πειρατές κι αρχικλέφτες. Κλευτολίμανο, Τουρκολίμανο, Καριώτικο, Πετροκάραβο, Κατεργάκια, Μανέτα, που λέγεται ότι ήταν το ψευδώνυμο του τρομερού πειρατή Στάθη Ρωμανού, πρώην αξιωματικού του Φραγκίσκου Μοροζίνη. Υπάρχει επίσης μια περιοχή με την ονομασία Βιτσώλια, Βιτσώλια Μπετούνο την αναφέρουν μερικοί ναυτικοί χάρτες και προδίδει το όνομα κάποιου Λατίνου αρχιπειρατή που εκεί θα είχε το στέκι του. Υπάρχουν στους Φούρνους τρεις κορφές με το όνομα βάρδια, που είναι λέξη Ενετική και σημαίνει σκοπιά, οι κορφές αυτές θα ήταν οπωσδήποτε παρατηρητήρια κι απ’ εδώ δινόταν το σύνθημα της επίθεσης, ή της φυγής σε περίπτωση κινδύνου. Σε μια ράχη απ’ όπου φαίνεται ολόκληρο το Ικάριο πέλαγος αριστερά και το μπουγάζι δεξιά, υπάρχουν ερείπια μονίμων εγκαταστάσεων, προφανώς πειρατικού παρατηρητηρίου, πράγμα που δείχνει ότι η παραμονή τους εκεί δεν ήταν περιστασιακή.

Παρακάτω απ’ τους Φούρνους υπάρχουν δυο νησίδες με τα παράξενα ονόματα, Ανθρωποφάγοι, ο μεγάλος που έχει έκταση 545 στρέμματα και ο μικρός με 56 κι ίσως σ’ αυτά ν’ άφηναν για σιγουριά τους αιχμαλώτους, μέχρι να τους πουλήσουν σε κάποιο δουλέμπορο, ή να τους ελευθερώσουν εισπράττοντας τα λύτρα. Η ζέστη όμως, η πείνα η δίψα και οι αρρώστιες τους θέριζαν και δεν είναι καθόλου απίθανο να σημειώθηκαν και περιπτώσεις ανθρωποφαγίας απ’ όπου να πήραν το όνομά τους.

 Όταν ο πειρατής Λέοντας Τριπολίτης το 904 μ.Χ. λεηλάτησε την Θεσσαλονίκη, αρκετοί Θεσσαλονικείς αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στη Πάτμο, μεταξύ αυτών κι ο ιστορικός Ιωάννης Καμενιάτης, ο οποίος αναφέρει ότι υπέφεραν πολύ λόγω της ερημιάς και για εξ ημέρες δεν μπορούσαν να βρουν πόσιμο νερό για να πιουν. Τέτοιες περιπτώσεις κι οπωσδήποτε ακόμα χειρότερες υπήρξαν πολλές.

Ο Μιχάλης Μανιάτης που έδρασε εδώ σ’ αυτά τα νερά, υπήρξε απ’ τους φοβερότερους πειρατές και τον διαδέχτηκε το ψυχοπαίδι του, ο Σταμάτης Καστανιάς απ’ την Ικαρία, που έγινε ο προστάτης του νησιού. Το μέγεθος της δράσης και το ποιόν του Μιχάλη Μανιάτη, μας δίνει η επιστολή που του έστειλε ο λόγιος ιερομόναχος απ’ τη Σκόπελο Καισάριος Δαπόντες στις 20 του Σεπτέμβρη του 1755 και του γράφει: «Έως πότε αδελφέ αυτή η κακορίζικη ζωή; Έως πότε, κυρ Μιχάλη, αυτή η ελεεινή κατάστασις, αυτή η πολιτεία κακή ψυχή τε και σώματι, εντροπιασμένη, κατακεκριμένη και παρά Θεώ και παρά ανθρώποις, ου μόνον τοις χριστιανοίς, αλλά και τοις ασεβέσι; την ψυχήν σου δεν την λυπάσαι, τον Θεόν δεν τον φοβάσαι, τους ανθρώπους δεν τους εντρέπεσαι, την ζωήν σου καν δεν πονείς; Την νεότητά σου δεν ευσπλαχνιζεσαι; διατί ποιος με τέχνην ωσάν αυτήν, αναθεμά την, είδε καλό; ποιος απέθανε με τον θάνατόν του; θάνατος αμαρτωλών πονηρός. Διατί, αδελφέ, διατί χριστιανέ, να βλασφημήται δια λόγου σου ο Χριστός, να αναθεματίζονται οι γονείς σου; δι’ αυτό σε εγέννησαν οι ταλαίπωροι; δι’ αυτό σ’ έκαμεν χριστιανόν ο δεσπότης Χριστός; δι’ αυτό εσταυρώθη;». Ν. Α. Κεφαλινιάδη «Πειρατεία-κουρσάροι στο Αιγαίο».

Δεν είναι γνωστό τι απήχηση είχε η επιστολή, ούτε οι σχέσεις του αρχιπειρατή με το μοναστήρι που μόναζε ο Δαπόντες. Είναι γνωστό όμως ότι πολλοί πειρατές συνήθιζαν να πηγαίνουν και να κοινωνούν, να προσεύχονται σε μοναστήρια κι εκκλησιές, όπου αφιέρωναν πολύτιμα τιμαλφή ή χρήματα, προϊόντα της λείας τους.