Η τύχη των Ιταλών αιχμαλώτων της Σάμου.

       Η τύχη των Ιταλών αιχμαλώτων της Σάμου.

Με την αποχώρηση της Ιταλίας απ’ τη συμμαχία της Γερμανίας στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 πολλές χιλιάδες Ιταλοί στρατιώτες στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα αιχμαλωτίστηκαν απ’ τους Γερμανούς. Στη Σάμο, που κατελήφθη τελευταία, στις 22 Νοεμβρίου του 1943, ένα μεγάλο μέρος του Ιταλικού στρατού της μεραρχίας Cuneo είχε φύγει στη Τουρκία μαζί με τον Αγγλικό, τον Ιερό λόχο και τους αντάρτες.

Απ’ όσους εγκλωβίστηκαν πολλούς προστάτεψαν με κίνδυνο της ζωής τους οι πρώην κατακτημένοι απ’ αυτούς Σαμιώτες, άλλους φυγάδεψαν με βάρκες στη Τουρκία και άλλους αιχμαλώτισαν οι Γερμανοί. Δεν ήταν λίγοι απ’ αυτούς που μετά τον πόλεμο γύρισαν στη Σάμο για να ευχαριστήσουν τους προστάτες τους κι αρκετοί παντρεύτηκαν τις κοπέλες με τις οποίες είχαν δεσμό.

Οι χίλιοι Ιταλοί φασίστες, οι φονιάδες της Καστανιάς, που είχαν στείλει ειδικά στη Σάμο για την καταδίωξη των ανταρτών, ήταν οι μόνοι που υποδέχτηκαν τους Γερμανούς στο Πυθαγόρειο, συνεργάστηκαν μαζί τους και δημιούργησαν σοβαρό πρόβλημα όταν έφυγαν και τους εγκατέλειψαν στη Σάμο.

 Στις 27 του Νοέμβρη οι Γερμανοί φόρτωσαν το πλοίο PALMA με 1100 Ιταλούς αιχμάλωτους το οποίο βυθίστηκε ανοιχτά στα Σαϊτάνια. Είπαν τότε ότι το τορπίλισε συμμαχικό υποβρύχιο.

Οι κοσμαδιώτες που έχουν κτήματα εκεί και ασχολούταν τότε με το μάζεμα της ελιάς, με πληροφόρησαν ότι ό βοριάς έφερε εκατοντάδες πτώματα στη παραλία και τα έθαψαν σε ομαδικούς τάφους κι ότι ένας μόνο γλύτωσε τον οποίο περιθάλψανε κρυφά.

 Η περίπτωση της Σάμου δεν είναι οι μοναδική, αναφέρονται συνολικά δέκα περιπτώσεις απ’ τα διάφορα νησιά του Αιγαίου, του Ιονίου και την Κρήτη, που πήραν στο βυθό της θάλασσας συνολικά 14164 Ιταλούς αιχμαλώτους. 

Τραγικότερη περίπτωση ήταν το ναυάγιο του πλοίου  ORIA το οποίο προερχόμενο απ’ τη Ρόδο με 4062 αιχμαλώτους, λόγω τρικυμίας προσέκρουσε στη νησίδα Πάτροκλος στην είσοδο του Σαρωνικού στις 12 Φεβρουαρίου 1944.

Απ’ όλους αυτούς σώθηκαν μόνο 21 Ιταλοί αιχμάλωτοι, 6 Γερμανοί στρατιώτες, ένας Έλληνας ναυτικός κι ο Νορβηγός καπετάνιος.

Από πολλούς υποστηρίζεται ότι τα πλοία αυτά τα βύθιζαν οι ίδιοι οι Γερμανοί, διαδίδοντας άλλα αίτια κι ότι αυτός ήταν ένας εύκολος τρόπος ν’ απαλλαγούν απ’ τα έξοδα και τις φροντίδες των αιχμαλώτων. Την περίοδο εκείνη η Γερμανία βρισκόταν σε δυσχερέστατη  θέση, έχανε σ’ όλα τα μέτωπα, πεινούσαν και οι ίδιοι, οι αιχμάλωτοι τους ήταν ένα μεγάλο βάρος. Οι Γερμανοί άλλωστε ποτέ δεν σεβάστηκαν τις διεθνείς συμφωνίες. Ίσως και να έχουν δίκιο.

Θυμάμαι που λέγανε τότε ότι οι Γερμανοί τίποτα δεν τους έδιναν να φάνε, τους συντηρούσαν οι Σαμιώτες απ’ το υστέρημά τους και τους πήγαιναν από ψωμί μέχρι χαρούπια και λαχανόκραμπες που τις έτρωγαν ωμές.

Όταν εργαζόμουν στην Αγροτική Τράπεζα στο Καρλόβασι, γύρω στα 1970, σε κάποια αποθήκη που χρησιμοποιούσαμε στη παραλία του Όρμου, στον εσωτερικό τοίχο υπήρχε ζωγραφισμένο με μολύβι ένα γυναικείο πορτρέτο κι από κάτω έγραφε «Mamma torno per te», Μάνα θα γυρίσω για σένα. Γνωρίζοντας τα παραπάνω έφυγα δακρυσμένος, ποια μάνα να τον περίμενε;