ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΝ ΕΣΩΣΕΝ ΣΤ’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΑΩΚΔ’.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΝ ΕΣΩΣΕΝ ΣΤ’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΑΩΚΔ’.

Μετά την καταστροφή των Ψαρών ο Χοσρεφ πασάς πήγε με τον τούρκικο στόλο στη Μυτιλήνη για να γιορτάσει το μπαϊράμι και στη συνέχεια να εκστρατεύσει κατά της Σάμου. Με Άγγλο πλοίαρχο που βρέθηκε εκεί με το πλοίο του, έστειλε γράμμα στους Σαμιώτες για να δηλώσουν υποταγή υποσχόμενος γενικά αμνηστία, απειλώντας ότι διαφορετικά και η Σάμος θα είχε την τύχη των Ψαρών και της Κάσου.

Η απάντηση ως συνήθως ήταν αρνητική.

Στις 28 Ιουλίου του 1824 φάνηκε απ’ τα βορειοδυτικά να κατεβαίνει ο τούρκικος στόλος, που αποτελούτανε από τρακόσα περίπου πλοία, πολεμικά και μεταγωγικά. Ήταν κάτι το φοβερό, ένα δάσος από άλμπουρα κάλυπτε το πέλαγος. Με την θέα του στόλου οι μεν γέροι και τα γυναικόπαιδα πήραν τα βουνά για να προστατευθούν οι δε στρατιώτες πήγαν στις θέσεις τους για τον άνισο αγώνα.

Ο στόλος πλησίασε την παραλία του Καρλοβάσου και μετά από ανταλλαγή σφοδρού βομβαρδισμού μεταξύ των τουρκικών πλοίων και των Σαμιακών οχυρώσεων, ο Χοσρέφ διέταξε απόβαση. Πολλές βάρκες ξεκίνησαν απ’ τα πλοία προς την ξηρά φορτωμένες με τούρκους στρατιώτες, οι Σαμιώτες όμως που φύλαγαν στην παραλία με αρχηγό τον Μανώλη Αγγελίνα, αγωνίστηκαν σκληρά και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν με πολύ μεγάλες απώλειες.

Αλλά και στη θάλασσα ο Καπετάν Σταμάτης με το πλοίο του «Αχιλλέας», είκοσι κανονιών και τσούρμο Μαραθοκαμπίτικο, έτρεψε σε φυγή τουρκικό δρόμωνα που πλησίασε επικίνδυνα στη στεριά. Λέγεται μάλιστα ότι περνούσε ανάμεσα απ’ τα τούρκικα πλοία και τις βάρκες που πήγαιναν για τη στεριά κανονιοβολώντας δεξιά κι αριστερά προξενώντας τους μεγάλες ζημιές. Οι τούρκοι αδυνατούσαν να τον χτυπήσουν με το φόβο να μη βυθίσουν τις βάρκες τους.

Δεύτερη απόπειρα απόβασης έγινε στον Κότσικα, κοντά στο λιμάνι του Βαθιού κι αυτή όμως αντιμετωπίστηκε με επιτυχία απ’ τον Λαχανά που φύλαγε εκεί.

Έτσι πέρασε η πρώτη μέρα, την νύχτα, άναψαν πολλές φωτιές στις παραλίες για να νομίζουν οι τούρκοι ότι φυλάγονται όλες.

Την επόμενη ο Χοσρέφ διέταξε νέα απόβαση στην ίδια περιοχή και είκοσι οχτώ μεγάλες βάρκες με πολυάριθμούς στρατιώτες έβαλαν πλώρη για τη στεριά, οι Σαμιώτες αντέκρουσαν κι αυτή την απόβαση και στα πλοία επέστρεψαν λιγότεροι απ’ τους μισούς. Το πέλαγος γέμισε πνιγμένους τούρκους και το μελτεμάκι τους έφερνε στη παραλία.

Ο Χοσρέφ λύσσαξε απ’ το κακό του, δεν περίμενε τέτοια αντίσταση και διέταξε σαράντα βάρκες αυτή τη φορά, φορτωμένες στρατό, να επαναλάβουν την επιχείρηση κι ενώ η λυσσαλέα μάχη διαρκούσε μοίρα του Ελληνικού στόλου υπό τον ναύαρχο Γ. Σαχτούρη φάνηκε να έρχεται απ’ τα βορειοδυτικά.

Ο Χοσρέφ με το στόλο του, που βρέθηκε σε πολύ δυσμενή θέση αναγκάστηκε ν’ αποχωρήσει εγκαταλείποντας τις σαράντα βάρκες στην τύχη τους. Απ’ αυτές δυο βούλιαξαν, δυο άλλες συνελήφθησαν, μερικές κατόρθωσαν να φτάσουν και να ενωθούν με τον τούρκικο στόλο κι άλλες κατάφεραν να φτάσουν μέχρι τα Μικρασιατικά παράλια.  

Ο Ελληνικός στόλος προχώρησε και παρέμεινε στα στενά πυροβολώντας τους τούρκους στρατιώτες που ήταν κατασκηνωμένοι στις μικρασιατικές ακτές περιμένοντας να περάσουν και να λεηλατήσουν τη Σάμο. Ο τούρκικος βρισκόταν απ’ το νησάκι του Αγ. Νικολάου μέχρι πέρα τον Άσπρο κάβο.

Κάποια στιγμή δέκα οκτώ μεγάλα τουρκικά πλοία απ’ το μέρος της Κολώνας έδειξαν επιθετικές διαθέσεις, τότε ο Σαχτούρης κάλεσε σε συμβούλιο τους πλοιάρχους κι αποφάσισαν να παραμείνουν αγκυροβολημένοι στα στενά και μόνο σε έσχατη ανάγκη να κινηθούν κι αυτό για να μη δώσουν την ευκαιρία μεταφοράς στρατού απ’ τα μικρασιατικά παράλια στη Σάμο. Κινήθηκαν μόνο τα πυρπολικά που στη θέα τους και μόνο οι τούρκοι υποχώρησαν.  

Στο μεταξύ έφτασαν δέκα ακόμα ελληνικά πλοία τα οποία συνάντησαν καμιά πενηνταριά πλοιάρια φορτωμένα με τούρκους στρατιώτες με προορισμό ν’ αποβιβαστούν κι αυτοί στη Σάμο. Απ’ αυτά άλλα βύθισαν, άλλα αιχμαλώτισαν και μερικά καταφύγανε στη νησίδα των Φούρνων Άγιος Μηνάς.

Κατά τις επόμενες μέρες και μέχρι τις πέντε Αυγούστου σημειώθηκαν μερικές πεισματώδεις συμπλοκές. Οι τούρκοι προσπαθούσαν να εκτοπίσουν τα Ελληνικά καράβια απ’ τα στενά για να μπορέσουν να μεταφέρουν στρατό στη Σάμο απ’ τα Μικρασιατικά παράλια που είχε στρατοπεδέψει. Όλες  οι επιθέσεις όμως αυτές εύκολα αντιμετωπίστηκαν απ’ τα Ελληνικά καράβια και τα παράκτια πυροβολεία της Σάμου που δούλευαν ασταμάτητα.  

Στις πέντε Αυγούστου ο Χοσρέφ διέταξε γενική επίθεση κατά του Ελληνικού στόλου και της Σάμου. Ο Σαχτούρης βλέποντας τις κινήσεις του εχθρού διέταξε να τεθούν σε ενέργεια τα πυρπολικά και παρά τον σφοδρό βομβαρδισμό δεν μετακινήθηκαν απ’ τις θέσεις τους.

Ο Υδραίος πυρπολητής Δημήτριος Τσαπέλης  κόλλησε το πυρπολικό του σε μεγάλη Τούρκικη φρεγάδα, αλλά η προσπάθεια απέτυχε, το πυρπολικό κάηκε χωρίς η φρεγάδα να πάθει το παραμικρό. Στη θέα όμως και των άλλων πυρπολικών που την τριγύριζαν προξένησε στους τούρκους τέτοια σύγχυση και τρόμο που ο κυβερνήτης της αποφάσισε να την ρίξει στη στεριά, την τελευταία στιγμή όμως, όταν ο πρόβολος του πλοίου τσακιζόταν στα βράχια κόλλησε το πυρπολικό του ο Κανάρης.

Η φωτιά μεταδόθηκε γρήγορα, έφτασε στην μπαρουταποθήκη και η έκρηξη ήταν φοβερή. Ξάρτια, κανόνια, άνθρωποι και ξύλα έπεφταν απ’ τον ουρανό, σκοτώνοντας μερικούς και τραυματίζοντας πολλούς τούρκους στρατιώτες που είχαν στρατοπεδεύσει στη στεριά. Απ’ τους 1500 τούρκους της φρεγάδας, ναύτες και στρατιώτες δε σώθηκε κανένας, απ’ τους ναύτες του πυρπολικού σκοτώθηκαν δυο που ετάφησαν στο εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου στο Ηραίο.

Την ίδια μέρα ο Υδραίος πυρπολητής Γεώργιος Βατικιώτης έκαψε έναν τυνησιακό πάρωνα κι ο Σπετσιώτης Λέκας Ματρώζος ένα τριπολιτσιώτικο δρόμωνα.

Μετά απ’ όλα αυτά τα παθήματα και με τεράστιες ζημιές ο Χοσρέφ έχασε το ηθικό του κι έφυγε με το στόλο του ντροπιασμένος για την Κω.

Την επόμενη 6^η Αυγούστου γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βγήκαν οι ναύαρχοι κι έγιναν δεκτοί με μεγάλο ενθουσιασμό και τιμές απ’ τον Λυκούργο και το λαό. Τελέστηκε δοξολογία στην οποία χοροστάτησε ο Αρχιερέας Κύριλλος και ο Λυκούργος αποφάσισε δίπλα στο κάστρο να κτιστεί εκκλησία της Μεταμόρφωσης και σε ανάμνηση του γεγονότος χαράχτηκε σε μαρμάρινη πλάκα το:

ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΝ ΕΣΩΣΕΝ ΣΤ’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΑΩΚΔ’.

Το ίδιο έγραψαν και στη σφραγίδα της Σάμου.

Πηγή:

Ιωάννη Βακιρτζή «Ιστορία της Σάμου» Σάμος 1912.