Η πρώτη δολιοφθορά του Ελληνοιταλικού πολέμου.

  Η

    πρώτη δολιοφθορά του Ελληνοιταλικού πολέμου.

                                                                                                     

Δεν είχαν περάσει τρείς βδομάδες απ’ την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πόλεμου του 1940, το  μέτωπο της Αλβανίας δεν είχε ακόμα σταθεροποιηθεί και σημειώθηκε το πρώτο σαμποτάζ  κατά των Ιταλών. Το σαμποτάζ αυτό οργανώθηκε απ’ τον δωδεκανήσιο γιατρό Βάσο Βέργη και μερικούς θερμόαιμους Σαμιώτες, κι εκτελέστηκε τη νύχτα της 17-18 του Νοέμβρη του 40 στο Αγαθονήσι, ιταλικό έδαφος τότε, που απέχει μόλις 13 ναυτικά μίλια απ’ το Πυθαγόρειο. 

Ο Βάσος Βέργης γεννήθηκε το 1881 στη Βωλάδα Καρπάθου, τελείωσε το Γυμνάσιο της Ρόδου, σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και ειδικεύτηκε στη χειρουργική στο Παρίσι. Όνειρό του ήταν να δει την πατρίδα του λεύτερη και γι’ αυτό, κατά τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911, πολέμησε και τραυματίστηκε στο πλευρό των Ιταλών με το εθελοντικό σώμα των Γαριβαλδινων υπό τον Έλληνα λοχαγό Αλέξανδρο Ρώμα. Οι ελπίδες του όμως διαψεύστηκαν, τα Δωδεκάνησα απλά άλλαξαν αφεντικό. 

Είκοσι μέρες μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο γιατρός Βάσος Βέργης, εξηντάχρονος πια, με δεκαοκτώ Σαμιώτες και τρεις ναύτες,  απέπλευσαν μ’ ένα καΐκι από κάποιον όρμο της Σάμου κι’ αποβιβάστηκαν στο Αγαθονήσι. Στο νησί υπήρχε αστυνομικός σταθμός με εφτά ή οκτώ καραμπινιέρους, και στρατιωτικό φυλάκιο με καμιά δεκαπενταριά πεζοναύτες. Στόχο είχαν να τους  αιχμαλωτίσουν και να τους φέρουν στη Σάμο. 

Η ομάδα επετέθη αρχικά κατά της αστυνομίας κι αιχμαλώτισαν τον σταθμάρχη και τρείς καραμπινιέρους με τον οπλισμό τους και στη συνέχεια κατά του φυλακίου, όπου σκοτώθηκαν τρεις Ιταλοί, μεταξύ των οποίων κι ο επικεφαλής της ομάδας.

Τελικά προσποιούμενος ο Βέργης τον Ιταλό αξιωματικό του φυλακίου, γνώριζε άριστα την Ιταλική όπως και τη Γαλλική γλώσσα, με τον ασύρματο ζήτησε βοήθεια, αναφέροντας ολομέτωπη δήθεν επίθεση που δεχόταν το φυλάκιο κι’ έφυγε, αφήνοντας τους Ιταλούς, με πλοία και αεροπλάνα, να βομβαρδίζουν άσκοπα στο νησί τους ανύπαρκτους επιδρομείς.   

Οι ίδιοι, για ν’ αποφύγουν τον εντοπισμό τους απ’ τα Ιταλικά αεροπλάνα, που οι ίδιοι άλλωστε είχαν ειδοποιήσει, ύψωσαν τουρκική σημαία κι επέστρεψαν ανενόχλητοι στη Σάμο, μαζί με τους αιχμάλωτους και ότι λάφυρα πήραν, μέσα απ’ τα τούρκικα νερά.

Μετά απ’ τα γεγονότα αυτά σε αντίποινα, ήρθαν ιταλικά υδροπλάνα και βομβάρδισαν τη πόλη της Σάμου και το Πυθαγόρειο, και πολεμικά πλοία κανονιοβόλησαν από πολύ μακριά το δεύτερο. Οι ζημιές που προκλήθηκαν ήταν ασήμαντες, οι βόμβες και οι οβίδες σκόρπισαν στις γύρω περιοχές και το μόνο που πέτυχαν ήταν να μείνει μέσα στο καταχείμωνο ένας γάιδαρος άστεγος, γιατί γκρέμισαν τη καλύβα του, όπως λέγανε ειρωνικά τότε. Θα μπορούσε όμως οι ζημιές να ήταν πολύ μεγάλες, η βάση της Λέρου ήταν δίπλα και η Σάμος δεν φυλαγόταν.  

Το γεγονός αυτό είχε διεθνή απήχηση και οι εφημερίδες αφιέρωσαν στήλες ολόκληρες, ήταν ένα δυνατό κι αδίστακτο χτύπημα κατά του αήττητου μέχρι τότε άξονα.

Η Ελληνική κυβέρνηση όμως, όπως και η στρατιωτική ηγεσία, αντιμετώπισαν αρχικά το γεγονός με δυσπιστία και δισταγμό, θα μπορούσαν τα αντίποινα να ήταν οδυνηρά, η απήχηση όμως που είχε στο κοινό κι’ όχι μόνο το Ελληνικό, έκανε το Μεταξά ν’ αλλάξει γνώμη και σε μια τελετή στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετάνιας παρασημοφόρησε την ομάδα και τιμητικά ονόμασε τον Βάσο Βέργη ταγματάρχη του Ελληνικού στρατού.