Ο Καπετάν Σταμάτης.

                                 Ο Καπετάν Σταμάτης.

Μ’ αυτό το όνομα είναι γνωστός στο λαό και την ιστορία ο Σταμάτης Γεωργιάδης, ο ήρωας του κάβο φονιά, που έσωσε τη Σάμο από βεβαία καταστροφή.

Γεννήθηκε στο Μαραθόκαμπο το 1791 και ορφάνεψε από πατέρα στα εννιά του χρόνια. Τον μεγάλωσε η μάνα του η Αγγελινάρα, μια πραγματική ηρωίδα κι έμαθε τα πρώτα γράμματα στο σχολείο του Μαραθοκάμπου. Από μικρός ακολούθησε το ναυτικό επάγγελμα και δεν άργησε να βρεθεί στο πλοίο του ξακουστού θαλασσομάχου Νικόλα Κεφάλα, που για τις ικανότητές και το θάρρος του σε πολύ κρίσιμες περιστάσεις, γρήγορα τον ονόμασε δεύτερο καπετάνιο. Τέσσερα χρόνια, δούλεψε κοντά στον Κεφάλα και για περισσότερες ναυτικές γνώσεις, μπαρκάρισε σ’ ένα Εγγλέζικο καράβι που έκανε υπερατλαντικά ταξίδια, πολύ δύσκολα κι επικίνδυνα για εκείνη την εποχή, φτάνοντας μέχρι την Αμερική και την Βραζιλία. Αργότερα εργάστηκε σαν υποπλοίαρχος στο καταδρομικό του Αντώνη Ανδρόνικου κι αφού απέκτησε μεγάλες ναυτικές γνώσεις, την τέχνη του ναυτικού πολέμου και πολλά χρήματα, επανήλθε στην πατρίδα κατά το 1810. Παντρεύτηκε το 1815 και στα παιδιά του έδωσε αρχαία Ελληνικά ονόματα Λεωνίδας, Ηρακλής και Κλεοπάτρα και στο τελευταίο που γεννήθηκε αργότερα, όταν ήταν εξόριστος  στην Ελλάδα, έδωσε το όνομα του πατέρα του Γεώργιος. Από νωρίς προσχώρησε μαζί με τον αδελφό του Αντώνη στους καρμανιόλους, παρά την αντίδραση των θείων τους, που ήταν οι κρατούντες στο Μαραθόκαμπο κι όταν τον Μάρτιο του 1811 φιλοξένησαν τον κυνηγημένο απ’ τους καλικάντζαρους Λυκούργο, ο οποίος ζήτησε για σύζυγο την αδελφή τους Πουλουδίτσα, αποφάσισαν και του την έδωσαν, αν και ήταν αρραβωνιασμένη με άλλον. Αντιδρώντας η Πουλουδίτσα, δέχτηκε ένα δυνατό χαστούκι απ’ τον Αντώνη και της είπε, «ο μέλλον σύζυγός σου είναι φαεινός ήλιος, εν ώ η οικογένεια υμών είναι ελαχίστη κανδύλη. Ούτος θα αναστήσει την οικογένεια ημών και δι’ αυτού θα αναλάμψει αυτή». «Σαμιακά» Ν. Σταματιάδη Α σ. 23. Ο γάμος έγινε και η Πουλουδίτσα υπήρξε αφοσιωμένη και στοργική σύζυγος του Λυκούργου και μοιράστηκε μαζί του τις χαρές, τις λύπες και τις ταλαιπωρίες του.

Με το ξέσπασμα της επανάστασης, Λυκούργος, γνωρίζοντας τις ικανότητές του Καπετάν Σταμάτη, τον διόρισε χιλίαρχο, μαζί με άλλους τρεις, τον Καπετάν Λαχανά, που πρώτος σήκωσε τη σημαία της επανάστασης της Σάμου στο Βαθύ στις 17 Απριλίου το 1821, τον Κωνσταντίνο Κονταξή απ’ τον Πύργο, και τον Μανόλη Μελαχρινό απ’ το Καρλόβασι.

Όταν επαναστάτησε η Σάμος, οι Τούρκοι άρχισαν τα αντίποινα στους Σαμιώτες που εργαζόταν στη Μικρά Ασία, αλλά και στους κατοίκους Έλληνες γενικά. Οι Σαμιώτες για να τρομοκρατήσουν τους Τούρκους, για να εξασφαλίσουν τρόφιμα για την επαναστατημένη Σάμο και να σώσουν όσο το δυνατό περισσότερους χριστιανούς φέρνοντάς τους στη Σάμο, άρχισαν τις επιδρομές ρημάζοντας τα τουρκοχώρια, που κι εδώ πρωτοστάτησαν οι Μαραθοκαμπίτες. Ολόκληρη στρατιά υπό τον Ελέζογλου απασχολούσαν οι Τούρκοι για τη φύλαξη των παραλίων της Μικράς Ασίας, που αν την έριχναν στη Πελοπόννησο ίσως να ήταν διαφορετική η έκβαση της Ελληνικής επανάστασης. Οι Σαμιώτες όμως κάθε βράδυ σε κάποια Μικρασιατική παραλία αλώνιζαν. Από κάτω στη Ρόδο μέχρι πάνω στη Μυτιλήνη κι ακόμα παραπέρα ήταν όλα δικά τους, μέχρι τα σπαρτά τους θέριζαν και τα αλώνιζαν στη Σάμο. Η επανάσταση της Σάμου δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση, συντέλεσε πολύ αποτελεσματικά στην αίσια έκβαση του όλου Ελληνικού αγώνα, ο ρόλος της υπήρξε μεγάλος.

Ο Καπετάν Σταμάτης πέθανε στη Χαλκίδα στις 8 Μαρτίου του 1861, με το βαθμό του συνταγματάρχη, το παράσημο του αγώνα και του χρυσού Σταυρού του Σωτήρα. Ετάφη με δημόσια δαπάνη και με μεγάλες τιμές.