Η εξέγερση του 1821 δεν ήταν η μοναδική.

            Η εξέγερση του 1821 δεν ήταν η μοναδική.

   Σε λίγες μέρες γιορτάζουμε το ξεσηκωμό των Ελλήνων κατά των Τούρκων, σαν δηλαδή μετά τη πτώση της Κωνσταντινούπολης τον Μάη του 1453 ο Ελληνισμός έμεινε με σταυρωμένα χέρια και περίμενε μέχρι τις 25 του Μάρτη του 1821 για να ξεσηκωθεί και να ζητήσει τη λευτεριά του.

   Ο αγώνας για την ελευθερία άρχισε από την πρώτη κιόλας μέρα της άλωσης χωρίς να τελειώσει, οι τούρκοι, όπως κι όλοι που εισέβαλαν στην Ελλάδα, πήραν τα πεδινά, τα βουνά μείνανε λεύτερα κι ο αγώνας συνεχιζόταν ασταμάτητα εκεί ψηλά. Δεν ήταν όμως μόνο το τουφέκι, οι λόγιοι της διασποράς που δεν έπιασαν ποτέ τους όπλο όπως ο Ρήγας και πολλοί άλλοι, με το λόγο, την πένα, ακόμα και τον ταμπουρά υπήρξαν οι καλλίτεροι στρατηλάτες της λευτεριάς. Ας δούμε όμως αναλυτικά τους αγώνες αυτής της περιόδου όπως τους περιγράφει σε άρθρο του ο Μενέλαος Λουντέμης. «Οι τούρκοι τότε πήραν μόνο την πόλη. Ο Ελληνισμός συνέχιζε να μάχεται στο Πόντο. Δεν πρόφτασε όμως να κατακαθίσει ο καπνός που έβγαινε από τα ερείπια της Τραπεζούντας και νέος καπνός υψώθηκε στην Πελοπόννησο, όπου άρχισε η πρώτη επανάσταση και δεν είχαν περάσει απ’ το πάρσιμο της πόλης ούτε δέκα χρόνια. Έτρεξαν σε βοήθεια τότε ακόμη και οι Κρητικοί. Η επανάσταση όμως πνίγηκε και ο αρχηγός της Μιχάλης Ράλης ανασκολοπίσθηκε. Δεν πέρασαν πάλι ούτε εφτά χρόνια κι αρχίζει νέα εξέγερση στη Χαλκίδα μαζί με τους Ενετούς. Οι Ενετοί όμως έκλεισαν με τους Τούρκους ειρήνη κι ο αρχηγός των επαναστατημένων Κλαδάς συνέχισε μόνος του τον αγώνα. Δεν πέρασαν ούτε 15 χρόνια από τότε και ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος ο Η! υπόσχεται να βοηθήσει τους Έλληνες, τελικά τους εγκαταλείπει. Αλλά οι Έλληνες είχαν πια ξεσηκωθεί. Ο αγώνας κράτησε ως το 1558, οπότε άναψε το κίνημα του Θεόδωρου Γρίβα που δεν κατέθεσε ούτε μια μέρα τα όπλα, ως τον μαρτυρικό θάνατό του.

   Αλλά η μεγάλη η επανάσταση ήταν η εξέγερση του 1770, που πήρε το όνομα «Ορλοφικά». Τότε ξεσηκώθηκε και η Κρήτη με το Δασκαλογιάννη. Η επανάσταση αυτή συγκίνησε όλη την Ευρώπη κι ο Βίκτωρ Ουγκό έγραψε το γνωστό γράμμα στο Δασκαλογιάννη. Ο Ορλώφ, όμως, έφυγε γρήγορα. Οι Έλληνες έμειναν ξανά μόνοι και οι σφαγές που ακολούθησαν ήταν φρικτές.

   Δεν πέρασαν όμως απ’ αυτό ούτε δέκα τρία χρόνια και νέα επανάσταση ξέσπασε, παρακινημένη κι αυτή απ’ την Αικατερίνη. Ήταν η δοξασμένη επανάσταση του Λάμπρου Κατσώνη.

   Πέντε ολόκληρα χρόνια περιέφερε ο Κατσώνης τη σημαία της λευτεριάς στις Ελληνικές θάλασσες. Κάποτε όμως ο Λάμπρος διατάχτηκε να επιστρέψει στη Ρωσία, γιατί η Αικατερίνη έκλεισε με τους τούρκους ειρήνη. Τότε ο γενναίος θαλασσινός είπε το ιστορικό: «Αν η Αικατερίνη έκλεισε την ειρήνη της, ο Κατσώνης δεν έκλεισε τη δική του». Και συνέχισε να πολεμάει.

   Αλλά οι δυνάμεις ήταν δυσανάλογες. Ο Κατσώνης νικήθηκε. Γλίτωσε, βέβαια, ο ίδιος τη σφαγή, αλλά ο συναρχηγός του Γεώργιος Ανδρούτσος, πατέρας του Οδυσσέα, πλήρωσε τον μ’ έναν απ’ τους σκληρότερους θανάτους που αναφέρει η ιστορία.

   Κι άλλη εξέγερση ήταν έτοιμη να αρχίσει, τούτη τη φορά απ’ τα Εφτάνησα αλλά την πρόφτασε ο μεγάλος Σηκωμός του 21.

   Ποιοι νέοι παράγοντες μπήκαν στη μέση για να ευδοκιμήσει αυτή η εξέγερση του Εικοσιένα; Είναι πολλοί. Αλλά εμείς αναφέρουμε τον κυριότερο: τη Φιλική Εταιρία. Το 1814 τρεις απλοί Έλληνες αλλά ένθερμοι πατριώτες από την Οδησσό, ο Σκουφάς, ο Τσακάλωφ και ο Ξάνθος, ίδρυσαν, επί τέλους, μια πολιτική οργάνωση και βάλανε τις βάσεις τόσο για τον συντονισμό όσο και για τη χρηματοδότηση του αγώνα.