Ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης.

                                   Ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης.

Απ το «Μικρασιατικόν ημερολόγιον 1907», της Ελένης Σ. Σβορώνου.              

Ο Επ. Σταματιάδης γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη το 1835. Τελείωσε το γυμνάσιο Αθηνών με γυμνασιάρχη τον διάσημο Γ. Γεννάδιο και την φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επανήλθε στη Κωνσταντινούπολη εργάστηκε σα γραμματέας στο μεγάλο κατάστημα του από τη μητέρα του παππού του Ν. Μαντσαβίνου, στη συνέχεια στο ασφαλιστικό γραφείο του Φωκά και πήρε μέρος σαν συντάκτης στη εφημερίδα «Βυζαντίδα».

Στη συνέχεια ήρθε στη πατρίδα του τη Σάμο, όπου είχαν εγκατασταθεί οι γονείς του όπου άρχισε την σύνταξη  της Ιστορίας της Σάμου, λόγω όμως του πολιτικού σάλου διέφυγε στην Αθήνα, όπου έγινε συνεργάτης πολλών εφημερίδων και κυρίως του «Μέλλοντος», έκδωσε τον πρώτο τόμο των Σαμιακών, κι εκτός από διάφορες μεταφράσεις δημοσίευσε την «Βιογραφία των μεγάλων Ελλήνων διερμηνέων του Οθ. Κράτους», την «Ιστορική περιγραφή του ναού της Αγίας Σοφίας», το «Χριστιανικό εγκόλπιο», την «Ιστορία της αλώσεως του Βυζαντίου υπό των Φράγκων», την «Ιστορία του ιπποδρόμου της Κωνσταντινουπόλεως», την «Ιστορία της Γαλλικής επανάστασης», την «Ιστορία των Καταλανών στην ανατολή», την έμμετρη κωμωδία «Ελικώνειον μώμον», το «ράπισμα» και πολλά άλλα.

Μετά από οκτώ χρόνια επανήλθε στη Σάμο και αρχικά διορίστηκε επόπτης της Δημόσιας εκπαίδευσης και συντάκτης της εφημερίδας «Σάμος», και στη συνέχεια διευθυντής του ηγεμονικού γραφείου. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου εκδόθηκε το πεντάτομο έργο του τα «Σαμιακά», ένα αληθινό θησαυρό, που περιλαμβάνει την Ιστορία και πλήθος άλλων πολυτίμων στοιχείων που αφορούν τη Σάμο, το ποίημα «Η δόξα και οι τρεις πύργοι». Επίσης δημοσίευσε σε Γαλλική γλώσσα, περίληψη των εμπορικών σχέσεων Σάμου και Ιταλίας, για τον αρχιεπίσκοπο της Σάμου Ιωσήφ Γεωργειρήνη, για το όρυγμα του Ευπαλίνου, την ιστορία της Ικαρίας, το σατυρικό ποίημα Πανικιάδα και σειρά επετηρίδων της Σάμου (ημερολογίων) με πλήθος πολυτίμων στατιστικών και άλλων στοιχείων του προηγούμενου χρόνου, που αφορούσαν την ηγεμονία της Σάμου.

Για όλες αυτές τις δραστηριότητες αναγνωρίστηκε και τιμήθηκε διεθνώς. Έγινε αξιωματικός του ινστιτούτου της Γαλλικής Δημοκρατίας, μέλος του Γερμανικού ινστιτούτου του Βερολίνου, μέλος της βασιλικής ιστορικής εταιρίας της Μαδρίτης, μέλος της αυτοκρατορικής αρχαιολογικής εταιρίας της Πετρούπολης, ετιμήθη ακόμα με παράσημα από πολλές κυβερνήσεις, κι απ’ την τουρκική με το βαθμό του μπαλιά.

Ο σοφός αυτός άνδρας, τον οποίο αποκάλεσαν «πρύτανη των εν Αιγαίω φιλολογούντων», έφυγε απ’ την υπηρεσία του και μετά από ένα χρόνο διορίστηκε διευθυντής του ηγεμονικού γραφείου στη Σμύρνη, και πέθανε στις 5 Φεβρουαρίου του 1901.